________________
૧૨૫, જૈનદર્શન અને સાંખ્યયોગમાં જ્ઞાનદર્શનવિચારણા
191.
186. वृत्तिरूपस्य करणस्य फलं पुरुषनिष्ठश्चित्तवृत्तिविषयको बोधः...प्रतिबिम्बस्य
तुच्छतयाऽर्थभानरूपत्वानुपपत्तेः । योगवा. 1.7 । सा च वृत्तिरर्थोपरक्ता प्रतिबिम्बरूपेण पुरुषारूढा सती भासते, पुरुषस्यापरिणामितया बुद्धिवत् स्वतोऽर्थाकारत्वासम्भवात्, अर्थाकारताया एव चार्थग्रहणत्वात्, अन्यस्य दुर्वचत्वादिति । प्रमाता चेतनः शुद्धः प्रमाणं वृत्तिरेव नः । प्रमाऽर्थाकार
वृत्तीनां चेतने प्रतिबिम्बनम् । सां. प्र. भा. 1.87 । हुमी सां. प्र. भा. 1.19 187. अतोऽर्थोपरक्तवृत्तिप्रतिबिम्बावच्छिन्नं स्वरूपचैतन्यमेव भानं पुरुषंस्य
भोगः। सां. प्र. भा. 1.105 । 188. यथा च चिति बुद्धेः प्रतिबिम्बमेवं बुद्धावपि चित्प्रतिबिम्ब स्वीकार्यमन्यथा'
चैतन्यस्य भानानुपपत्तेःस्वयं साक्षात् स्वदर्शने कर्मकर्तृविरोधेन बुद्ध्यारूढंतवै
वात्मनो घटादिवद् ज्ञेयत्वाभ्युपगमात् । योगवार्तिक 1.4 । .. 189. योगवार्तिक 1.4 । 190. परमाणोरिववृत्त्यतिरिक्तानां प्रतिबिम्बसमर्पणासामर्थ्यस्य फलबलेनकल्पनात्।
योगवार्तिक 1.4 । नन्वयं घट इति वृत्तेर्बोधो घटमहं जानामीतिरूपस्तस्य च पौरुषेयत्वे पुरुषस्य स्वतन्त्राकारेण परिणामित्वापत्तिरिति ? तबाह - अविशिष्ट इति । स च बोधश्चित्तवृत्त्या सहाविशिष्ट इति वृत्तिसारूप्यसूत्र उपपादित इत्यर्थः, अयं घट इत्याकारा बिम्बरूपा वृत्तिः कारणं तस्या एव वृत्तेश्चैतन्ये प्रतिबिम्बनाच्चैतन्यमप्ययं घट इत्याकारमिवं सद्बोधाख्यं फ्लं भवतीति, नात्र विशेषः शब्देन वक्तुं शक्यते, विवेकिभिरेवेक्षुक्षीरादिमाधुर्यस्येव स्वयं
विशेषोऽनुभूयते दृग्दृश्यादिवैधादिति भावः । योगवार्तिक 1.7 192. जडप्रकाशायोगात् प्रकाशः । सां. सू. 1.145, प्रकाशस्वरूप एव पुरुषः।
सां. प्र. भा. 1.145 । 193. अस्मिंश्च सूत्रे जडमेव प्रकाशयति चिद्रूपो न त्वात्मानमिति नार्थः ।
सां. प्र. भा. 6.50 194. तदा सर्वावरणमलापेतस्य ज्ञानस्य...।यो.सू.4.31 ।ततः क्षीयते प्रकाशावरणम्
। यो. सू. 2.52. 195. सां. त. कौ. 19. 196. अतो बुद्धरेव साक्षी पुरुषोऽन्येषां तु द्रष्टमात्रमिति शास्त्रीयो विभागः ।
सां. प्र. भा. 1.161 197. सां. त. कौ. 36