________________
૪૨
સૂત્રસંવેદના-૫
તે સબૈ સિરસા માસી મસ્થિણ વંવામિ - તે સર્વને શિર વડે, મન વડે અને મસ્તક વડે હું વંદન કરું છું.
અખંડપણે ચારિત્રનું પાલન કરનારા તે મહાત્માઓને મસ્તકથી (કાયાથી) અંતઃકરણપૂર્વક (મનથી) અને મયૂએણ વંદામિ' એમ બોલવારૂપ વાણી વડે નમસ્કાર કરું છું.
શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે સંયમનું પાલન મીણના દાંતે લોઢાના ચણા ચાવવા જેવું, અથવા મેરુના મહાભારને વહન કરવા જેવું છે, તે યોગ્ય જ લાગે છે. કેમ કે, એક દિવસ કે એક કલાક માત્ર પણ ક્ષમા રાખવી હોય તો મન-વચન-કાયા ઉપર કેટલું નિયંત્રણ રાખવું પડે છે અને તે કેટલું કઠિન છે, તે સમજાય છે. તો પછી સંયમી આત્માને તો માત્ર ક્ષમા નહિ, પરંતુ દશેય યતિધર્મો, પાંચ મહાવ્રતો અને સમિતિગુપ્તિનું સતત પાલન, પાંચ ઈન્દ્રિયો અને ચાર સંજ્ઞા ઉપર સતત સજાગતા અને મન, વચન, કાયાથી ક્યાંય પાપ પ્રવૃત્તિ ન થઈ જાય તેની કાળજી રાખવાની હોય છે. મનના નિયંત્રણ વિના, વાણીના સંયમ વિના અને કાયા ઉપરનાં કાબૂ વિના આ કશું જ શક્ય નથી. એક ક્ષણ માટે પણ આવું જીવન જીવવું સામાન્યજન માટે રાધાવેધ સાધવા જેવું છે.
આ પદ બોલતાં વર્તમાનકાળમાં પણ રાધાવેધ સાધવા જેવા દુષ્કર સંયમનું પાલન કરતાં જે બે હજાર ક્રોડ સાધુઓ વિચરી રહ્યા છે. તેમને સ્મૃતિમાં લાવી, બહુમાનભાવથી હૃદયને ભરી, મસ્તક નમાવી, વાણી દ્વારા તેમને વંદના કરવાની છે અને વંદન કરતાં અંતરમાં એવો ભાવ પ્રગટાવવાનો છે કે,
“અહો ! જૈન શાસને સુખી થવાનો કેવો અનુપમ માર્ગ બતાવ્યો છે. પ્રારંભિક ભૂમિકામાં આ માર્ગ અતિ દુષ્કર લાગે છે છતાં વર્તમાનકાળમાં પણ તલવારની ધાર જેવા આ માર્ગ ઉપર ચાલનારા ૨૦૦૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ (બે હજાર કરોડ) સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતો છે. જ્યારે આટલી મોટી સંખ્યાના મોક્ષેચ્છુઓ આવું નિર્દોષ જીવન જીવી સ્વયં પ્રસન્ન રહી અનેકને પ્રસન્ન રાખી શકે છે, ત્યારે હું નિર્માગી એક-બે ઘડી માટે પણ તેમના જેવું જીવન જીવી નથી શકતો. ધન્ય છે તે મુનિવરોને ? આજે તેમના સત્ત્વ અને સામર્થ્યને નમન કરી પ્રાર્થના કરું છું કે, હે ભગવંત ! સંયમ જીવન સ્વીકારીને તેનું નિરતિચાર પાલન થાય તેવું સામર્થ્ય આપો ?”