________________
સૂત્રસંવેદના-૫
પૃથ્વીના જે ઉપ૨ના ૧૦૦૦ યોજન છોડ્યા, તેમાં પણ ઉ૫૨-નીચેના ૧૦૦૧૦૦ યોજન છોડી વચ્ચેના આંતાંમાં વ્યંતરનિકાયના અસંખ્ય ભવનો છે. વળી આ ૮૦૦ યોજનમાં જે ઉપરના ૧૦૦ યોજન છોડ્યા હતાં તેમાં ઉપર નીચેના ૧૦-૧૦ યોજન છોડી વચ્ચેના ૮૦ યોજનના આંતાંમાં વાણવ્યંતરનિકાયના અસંખ્ય ભવનો છે. આ વ્યંતર અને વાણવ્યંતર નિકાયના દરેક ભવનમાં પણ એક-એક શાશ્વત ચૈત્ય છે; જે ૫૦ યોજન લાંબા, ૨૫ યોજન પહોળા અને ૩૬ યોજન ઊંચા હોય છે. આમ વ્યંતરનિકાયમાં અસંખ્યાતા શાશ્વત ચૈત્યો છે.
૨૪૨
8
તદુપરાંત સૂર્ય, ચન્દ્ર, ગ્રહ, નક્ષત્ર અને તારા : આ પાંચ જ્યોતિષ દેવો છે. જે ચર અને સ્થિર એમ બે પ્રકારના હોય છે. તેમાં ૨/ દ્વીપમાં સંખ્યાતા સૂર્ય-ચન્દ્રના વિમાનો હોય છે, જે ચ૨ અર્થાત્ ગતિશીલ હોય છે. જેના કારણે આટલા ક્ષેત્રમાં દિવસ રાત, પક્ષ, માસ, વર્ષ આદિના વ્યવહારો થાય છે. ૨/ દ્વીપની બહાર જે અસંખ્યાતા જ્યોતિષી વિમાનો છે તે સ્થિર હોય છે. તેથી ત્યાં દિવસ-રાત આદિનો વ્યવહાર થતો નથી.
દેવલોકના અન્ય વિમાનોની જેમ પ્રત્યેક જ્યોતિષી વિમાનોમાં પણ એક શાશ્વત જિનાલય હોય છે. તે દરેકમાં ૧૨૦ જિનપ્રતિમા હોય છે. આમ જ્યોતિષીમાં પણ અસંખ્યાતી શાશ્વતી જિનપ્રતિમા છે. યાદ રાખવું કે વૈમાનિક દેવલોકમાં શાશ્વત ચૈત્યો થોડા છે (૮૪,૯૭,૦૩). તેનાથી ભવનપતિના દેવલોકમાં સંખ્યાતગુણા છે (૭,૭૨,૦૦,000). તેનાથી વ્યંતરદેવલોકમાં અસંખ્યાતગુણા શાશ્વત ચૈત્યો છે અને જ્યોતિષીદેવલોકમાં તો તેનાથી પણ સંખ્યાતગુણા ચૈત્યો છે.
દરેક ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણીમાં ભરત, ઐરવત તથા મહાવિદેહક્ષેત્રમાં ૧ ચંદ્રના પરિવારમાં ૧ સૂર્ય, ૨૮ નક્ષત્ર, ૮૮ ગ્રહ અને ૬૬,૯૭૫ કોડાકોડી તારાઓ હોય છે.
8.
જંબુદ્રીપમાં
લવણસમુદ્રમાં
ધાતકીખંડમાં
૨ ચંદ્ર છે.
૪ ચંદ્ર છે.
૨ સૂર્ય
૪ સૂર્ય
૧૨ સૂર્ય
૧૨ ચંદ્ર છે.
૪૨ સૂર્ય
કાલોદધિસમુદ્રમાં અત્યંતર પુષ્કરાદ્ધમાં
૪૨ ચંદ્ર છે.
૭૨ સૂર્ય
૭૨ ચંદ્ર છે.
મનુષ્યલોકમાં કુલ ૧૩૨ સૂર્ય ૧૩૨ ચંદ્ર છે. તેવી જ રીતે નક્ષત્રો, ગ્રહો અને તારાદિની સંખ્યા પણ જાણવી.