Page Text
________________
શ્રી મુહપતિ પડિલેહણનો વિધિ
૨૧૫
આત્મહિતના બાધક છે. માટે આ બંને કષાયોનો પણ હું ત્યાગ કરૂં છું. ૪૩-૪૪. માયા-લોભ પરિહરું?
માયા એટલે કપટ અને લોભ એટલે અસંતોષ, તૃષ્ણા. આ કષાયો પણ આત્માની કદર્થના કરનાર છે. માટે આત્મામાં રહેલા આ ચારે કષાયોનો પણ હું ત્યાગ કરું છું. તેવો સંકલ્પ આ બોલથી કરવામાં આવે છે.
સંસાર કે શરીર પરના મમત્વને કારણે છ કાયના જીવોની વિરાધના થાય છે. મમત્વભાવ જ્યાં સુધી જતો નથી ત્યાં સુધી સામાયિકના ફળરૂપી સમતા પ્રાપ્ત થતી નથી. આથી જ હવે છ કાયની વિરાધનાથી અટકવા કહે છે કે – ૪૫-૪૬-૪૭. પૃથ્વીકાય-અપકાય-તેઉકાયની રક્ષા કરું
જે જીવોના શરીરનો સમૂહ પૃથ્વી, પાણી અને અગ્નિરૂપ છે તે પૃથ્વીકાય, અપુકાય અને તેઉકાયના જીવો છે. સંસારમાં રહેલા સંસારી જીવો માટે આમ તો આ જીવોની રક્ષા શક્ય નથી, તો પણ સામાયિકના કાળ દરમ્યાન તો આ જીવોની હું રક્ષા કરીશ, તેવો સંકલ્પ આ બોલ દ્વારા કરવામાં આવે છે. ૪૮-૪૯-૫૦. વાયુકાય, વનસ્પતિકાય, ત્રસકાયની રક્ષા કરું? - જે જીવોના શરીર વાયુ અને વનસ્પતિરૂપ છે તથા જે હાલતાં-ચાલતાં બેઈન્દ્રિયાદિ જીવો છે, તે ત્રસ જીવો છે. આ ત્રણે પ્રકારના જીવોની પણ શક્ય પ્રયત્ન રક્ષા કરવાનો આ બોલ દ્વારા સાધક સંકલ્પ કરે છે.
ભગવાનની સર્વ આજ્ઞા પોતાના અને પરના પ્રાણની સુરક્ષામાં સમાયેલી છે. છ કાય જીવોની રક્ષાના પરિણામથી, તે તે જીવો સાથે મૈત્રીનો ભાવ પ્રગટે છે, હૃદય કરૂણાભાવથી સભર બને છે, અને “આત્મવત્ સર્વ ભૂતેષુ” (સર્વ જીવોને વિષે આત્મસમાન પરિણામ)નો ભાવ પેદા થાય છે. આ ભાવથી સર્વ જીવ પ્રત્યે સમતાનો ભાવ જળવાઈ રહે છે. આથી જ સામાયિક આદિ ધર્મનો સાધક સર્વ બોલના અંતે આ છ કાયના જીવોની રક્ષા માટેનો ભાવ આ બોલ દ્વારા વ્યક્ત કરે છે.
આ રીતે મુહપત્તિના બોલના રહસ્યો જાણી, તે ભાવોથી હૃદયને ભાવિત કરીને જો મુહપત્તિ પ્રતિલેખનની ક્રિયા કરવામાં આવે તો ટૂંક સમયમાં આત્મા ' ઉપર લાગેલા કર્મો, અનાદિકાલીન કુસંસ્કારો નાશ પામે છે અને આત્મા નિર્મળભાવને પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |