Page Text
________________
૧૯૨
સૂત્ર સંવેદના
કોઈની પ્રશંસાની ઇચ્છા તો ન જ રાખવી, પણ કોઈ સામેથી પ્રશંસાના શબ્દો સંભળાવે તો પણ લેશ પણ મન ઉપર તેની અસર થવા ન દેવી તો જ સામાયિક શુદ્ધ થઈ શકે.
૯. નિદાન : સામાયિકના ફળ રૂપે આ લોકમાં ભૌતિક સુખો કે પરલોકમાં મને દેવાદિપણું પ્રાપ્ત થાઓ, આવી આશંસા તે નિદાન નામનો દોષ છે. આ દોષને દૂર કરવા સામાયિકના સમય દરમ્યાન સર્વત્ર સમભાવ કેળવવા ખાસ યત્ન કરવો, જેથી આવા તુચ્છ પદાર્થોની ઇચ્છા માત્ર થવા સંભવ ન રહે.
૧૦. ફળ સંશય : સામાયિકનું ફળ મને મળશે કે નહિ ? આવી શંકા તે ફળ સંશય નામનો દોષ છે. સામાન્ય રીતે વિચારક વ્યક્તિ કોઈપણ કાર્ય કરતાં આ કાર્યથી મને શું ફળ મળશે ? અને કઈ રીતે કરવાથી મને ફળ પ્રાપ્ત થશે ? તેનો વિચાર કરીને જ પ્રવૃત્તિ કરે છે. આથી જ કાર્યને અનુરૂપ પ્રયત્ન કરતી વખતે તેને ફળમાં સંશય રહેતો નથી. આત્માની નિર્મળતા અને સામાયિક વચ્ચેના કાર્ય-કારણ ભાવનો વિચાર કર્યા વિના જે પ્રવૃત્તિ કરે છે, તેને આ દોષ લાગવાની સંભાવના હોય છે. આથી જ આ દોષથી બચવાની ઇચ્છાવાળા સાધકે સામાયિકનું ફળ શું છે ? અને તે કઈ રીતે સામાયિક કરવાથી મને પ્રાપ્ત થશે, તેનો નિર્ણય કરી તેવા યત્નપૂર્વક સામાયિક કરવું અને વિશ્વાસ રાખવો કે સર્વજ્ઞકથિત સામાયિકમાં કરેલો પ્રયત્ન નક્ક મોક્ષ ફળ આપશે જ જેથી આ દોષની સંભાવના રહે નહિ.
વચનના દશ દોષ :
૧. સ્વચ્છંદ વચન : શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે – શ્રાવકે સામાયિકના કાળ દરમ્યાન એવું જ વચન બોલવું જોઈએ જે સામાયિકના ભાવનું પોષક હોય. આ વસ્તુને લક્ષમાં રાખ્યા વિના સામાયિકમાં જે તે બોલવું તે “સ્વચ્છેદ' દોષ છે. આ દોષથી બચવા સમતાના ઇચ્છુક સાધકે સામાયિકના સમય દરમ્યાન સમભાવના પોષક શાસ્ત્ર સ્વાધ્યાય - તત્ત્વપૃચ્છા આદિ જ કાર્યો કરવા જોઈએ. જેથી આ દોષની સંભાવના જ ન રહે.
૨. સહસાત્કાર : અચાનક - વિચાર્યા વિના જ સામાયિકના ભાવને બાધક શબ્દપ્રયોગ કરવો તે “સહસાત્કાર' નામનો દોષ છે. જો કે કલ્યાણનો અર્થી
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |