Sutra Samvedana Part 01

SR No.: 005835
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamitashreeji
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2008
Total Pages: 244
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 172

શ્રી લોગસ્સ સૂત્ર
૧૪૫
પ્રાકાશ્યરૂપ લોક અને પ્રકાશક એવું જ્ઞાન એ બે છે એમ બતાવવા, જેમ જગત પ્રકાશ્ય છે અને જ્ઞાન પ્રકાશક છે એમ પ્રકાશ કરનાર અને પ્રકાશ કરવાની વસ્તુ એમ બે છે એમ જણાવવા માટે સ્ત્રો સોગારે પદ મૂક્યું છે.
આ રીતે લોકને પ્રકાશ કરનાર તો સામાન્યથી અવધિજ્ઞાની આદિ પણ હોઈ શકે છે. તેવા લોકપ્રકાશક પ્રસ્તુતમાં નથી લેવા. પરંતુ પ્રભુનું ઉપકારીપણું જણાવવા માટે ઇતિસ્થય એ વિશેષણ મૂકવામાં આવ્યું છે.
લોકમાં નદી વગેરે વિષમ સ્થાનોમાં ઊતરવા માટે કેટલાક ભદ્રિક જીવો ધર્મના હેતુથી ઓવારા વગેરે બનાવે છે અને તે ઓવારા વગેરેને પણ તીર્થ કહેવાય છે. આવા તીર્થોને ધર્મના હેતુથી બનાવનારા જીવોને પણ ધર્મતીર્થકર કહેવાય, પરંતુ અહીં આવા ધર્મતીર્થકરોની સ્તુતિ કરવાનો આશય નથી, માટે જ લોકને ઉદ્યોત કરનારા એ વિશેષણ મૂકવું જરૂરી છે અને તે મૂકવાથી જેમણે દેવો, દાનવો, મનુષ્યોની સભામાં સહુ પોત પોતાની ભાષામાં સમજી શકે તેવી વાણી દ્વારા ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરી છે, એવા અરિહંત ભગવંતોનું જ કેવળ ગ્રહણ થશે.
કેટલાંક જૈનેતર દર્શનો પણ પોતે માનેલા પરમાત્માને લોક ઉદ્યોતકર અને ધર્મતીર્થકર માને છે, પરંતુ સાથે સાથે એમ પણ માને છે કે, પોતે સ્થાપેલ તીર્થને
જ્યારે હાનિ પહોંચે છે, ત્યારે તે પરમાત્મા પુનઃ અવતાર ધારણ કરી સંસારમાં પાછા આવે છે. જે તીર્થના રાગથી સંસારમાં પાછા આવે કે, અવતાર ધારણ કરે તે જિન ને ગણાય. તેથી તેવાઓની બાદબાકી કરવા માટે નિને એ વિશેષણ મૂકવામાં આવ્યું છે.
વળી, જો માત્ર “જિન” વિશેષણ જ રાખવામાં આવે તો અવધિજ્ઞાની, મન:પર્યવજ્ઞાની, કેવલજ્ઞાની તેમજ ચૌદપૂર્વધરો વગેરે જેમને શાસ્ત્રોમાં જિન કહેવાય છે તે પણ ગ્રહણ થઈ જાય માટે “જિન” વિશેષણની સાથે લોકના ઉદ્યોતકરનારા તેમજ ધર્મતીર્થને કરનારા વગેરે વિશેષણો પણ આવશ્યક છે.
આ ચારે વિશેષણ પદના વિશેષ્ય તરીકે “અરિહંત' પદ મૂકવામાં આવેલ છે. જો “ગરિહંત' એ વિશેષ્ય પદને જ માત્ર રાખવામાં આવે તો નામ-અરિહંત, સ્થાપના-અરિહંત, દ્રવ્ય-અરિહંત, ભાવ-અરિહંત આદિ કોઈ પણ પ્રકારના અરિહંતનું ગ્રહણ થઈ જાય. જ્યારે ઉપર કહેલાં વિશેષણોથી યુક્ત અરિહંત