________________
તસ ઉત્તરી સૂત્ર
સુત્ર પરિચય :
ઈરિયાવહિયા સૂત્રથી પાપનું “મિચ્છા મિ દુક્કડ આપી જે શુદ્ધિ થાય છે તે શુદ્ધિ કરતાં પણ આત્માને વિશેષ પ્રકારે શુદ્ધ કરવા માટે આ સૂત્ર બોલી કાયોત્સર્ગ કરાય છે. એક વાર શુદ્ધ કરેલ પાપને પુનઃ શુદ્ધ કરવા તેને ઉત્તરીકરણ કહેવાય છે. તે આ સૂત્રથી થાય છે, માટે આ સૂત્રનું નામ “તસ્સા ઉત્તરી સૂત્ર કહેવાય છે.
આત્માને અત્યંત શુદ્ધ કરવાની તીવ્ર લાલસા હોય અને આત્મશુદ્ધિ દ્વારા મોક્ષને જ પ્રાપ્ત કરવાની ઝંખના હોય એવો સાધક આ સૂત્ર બોલવાનો અધિકારી છે. આત્માની વિશેષ શુદ્ધિ માત્ર જીવહિંસા સંબંધી થયેલા પાપ પૂરતી જ નથી કરવાની, પણ પોતાના આત્મામાં રહેલા અન્ય દોષોની પણ શુદ્ધિ કરવાની છે. તેથી જીવહિંસા સંબંધી દોષોની અને અન્ય પણ દોષોની ઉત્તર = વિશેષ શુદ્ધિ કરવી એ આ સૂત્રનું લક્ષ્ય છે. તે માટે જ આ સૂત્રનું વિધાન છે.
જીવરાશિને દુઃખ પહોંચાડવાથી થયેલ વિરાધનાથી અથવા કોઈપણ વ્રત સંબંધી થયેલ વિરાધનાથી મલિન બનેલા આત્માની શુદ્ધિ માટે શાસ્ત્રમાં બતાવેલા દશ પ્રકારના પ્રાયશ્ચિત્તમાંથી ઈરિયાવહિયા સૂત્ર દ્વારા આલોચના 1. ૧. આલોચના એટલે કરેલી ભૂલ ગુર્નાદિને કહેવી ૨. પ્રતિક્રમણ એટલે મિચ્છા મિ દુક્કડ
દેવું ૩. મિશ્ર એટલે પહેલું અને બીજુ બન્ને પ્રાયશ્ચિત કરવા ૪.વિવેકએટલે દોષિત આહાર વગેરેને પરઠવવું ૫. કાયોત્સર્ગ એટલે દુઃસ્વપ્નાદિ અંગે કાયોત્સર્ગ કરવો ૭. તપ એટલે
