________________
૧૦૬
સૂત્ર સંવેદના
સામાન્યથી, મારાથી જે કોઈ જીવોની વિરાધના થઈ હોય એમ કહીને, હવે જે કોઈ જીવો' એટલે કયા કયા જીવો તે બતાવે છે –
લિયા, વંતિયા, તેવુંદિયા, વર્જિવિયા, પંવિતિયા ? એક ઇન્દ્રિયવાળા, બેઇન્દ્રિયવાળા, ત્રણ ઇન્દ્રિયવાળા, ચાર ઇંદ્રિયવાળા અને પાંચ ઇન્દ્રિયવાળા જીવો કે, જેની મારા વડે વિરાધના થઈ હોય.
એક ઇન્દ્રિયવાળા પૃથ્વી-પાણી-અગ્નિ-વાયુ અને વનસ્પતિના જીવોને અનેક પ્રકારે મન-વચન-કાયાથી દુઃખ પહોંચાડ્યું હોય. બે ઇન્દ્રિયવાળા જીવો જેવા કે શંખ, કોડી આદિનો બિનજરૂરી ઉપયોગ કર્યો હોય. સ્પર્શન, જીભ, અને નાક એમ ત્રણ ઇન્દ્રિયવાળા કીડી, માંકડ આદિ જીવો પ્રત્યે અણગમો કર્યો હોય. સ્પર્શન, જીભ, નાક અને આંખ એમ ચાર ઇન્દ્રિયવાળા વીંછી, માખી, મચ્છર વગેરે પ્રાણી પ્રત્યે અપ્રીતિ કરી હોય. કાન સહિત પાંચ ઇન્દ્રિયવાળા દેવ, મનુષ્ય, નરક કે તિર્યંચના જીવોને કોઈપણ રીતે દુ:ખ પહોચાડ્યું હોય.
આ એકેન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના મૂળ પંચવિધ જીવોના પક૩ ઉત્તરભેદો થાય છે.
અહીં છઠ્ઠી જીવ સંપદા પૂરી થાય છે. આ પદોથી જીવોના પ્રકારો દર્શાવ્યા છે. તેથી તે જીવ સંપદા તરીકે ઓળખાય છે. હવે પક૩ પ્રકારના જીવોને કયા પ્રકારે દુઃખી કર્યા હોય તે બતાવે છે.
ગરમદ, વરિયા, સિયા, સંધાણ, સંદિયા, परियाविया, किलामिया', उद्दविया, ठाणाओ ठाणं संकामिया', जीवियाओ ववरोविया :
૫૬૩ પ્રકારના જીવો લાતે મરાયા હોય, ધૂળે ઢંકાયા હોય, ભોંય સાથે ઘસાયા હોય, ભેગા કરાયા હોય, થોડો સ્પર્શ કરાયો હોય", પરિતાપ ઉપજાવાયા હોય, ખેદ પમાડાયા હોય, ઉદ્વેગ પમાડાયા હોય, એક સ્થાનેથી બીજે સ્થાને મૂકાયા હોય, જીવિતથી છૂટા કરાયા હોય,
બિદા - એટલે સામે આવતા જીવને પગની ઠોકર લગાવી હોય, વરિયા
