________________
મળ્યો બોધ સુખસાજ
રહેલી ભિન્નતા ભાસતી નથી, એક સત્યનાં જ દર્શન થાય છે. પણ જ્યાં સુધી અજાગૃત છે, જ્યાં સુધી ભિન્નતા ભાસે છે ત્યાં સુધી પસંદગી કરવી પડે, કારણ કે બધા જાગૃત પુરુષોને પ્રેમ કરી શકો એવી તમારી શક્તિ નથી. દુનિયામાં બધા પ્રેમ કરવા લાયક છે પણ તમે કેટલાને પ્રેમ કરશો? કેટલાને પ્રેમપત્ર લખશો? એમ કરવા જતાં તો હૃદયના ટુકડે ટુકડા થઈ જશે! એ જ રીતે, સઘળા સંતોને આરાધવા જતાં શ્રદ્ધાનાં પણ ભાગ પડી જશે. ખંડિત શ્રદ્ધાથી તમે સત્ય સુધી નહીં પહોંચી શકો. ‘નિશ્ચય રાખી લક્ષમાં, સાધન કરવાં સોય.' (શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર, ગાથા-૧૩૧) તેથી, સત્ય એક અને સનાતન છે, બધી અભિવ્યક્તિ એનાં જુદાં જુદાં રૂપો છે એમ લક્ષમાં રાખી મંદ અવસ્થામાં કોઈ એક સદ્ગુરુને શોધી એક સાધનાપદ્ધતિ અપનાવવી અને નિષ્ઠાથી કાર્ય કર્યે જવું.
ગાંધીજી આખી જિંદગી આ ભજન કરાવતા - ‘ઈશ્વર અલ્લાહ તેરો નામ' અર્થાત્ ઈશ્વર અને અલ્લાહ બન્ને એક જ સત્યનાં બે રૂપ છે તેથી ભેદ ન રાખવો. જ્યારે તેમનું ગોળીબારમાં મૃત્યુ થયું ત્યારે તેમના મુખેથી ‘હે રામ!' એ શબ્દો સરી પડ્યા અને નહીં કે ‘હે અલ્લાહ!' આમ કેમ? આનું કારણ એ છે કે ભલે સમજણમાં - પ્રતીતિમાં એમ હોય કે તમામ અભિવ્યક્તિ એક જ સત્યની છે છતાં આચરણમાં વ્યવહારમાં કોઈ એકની પસંદગી અનિવાર્ય બને છે. સત્યની અનેક અભિવ્યક્તિઓમાંથી કોઈ એક નિયત અભિવ્યક્તિની પસંદગી કરવી જ પડે છે. આ પસંદગીની પાછળ જો
૧૧૨
