________________
પ્રત્યયના અધિકારના કારણે આ સૂત્રથી ત્વ અને તર્ફે પ્રત્યય થાય ત્યારે તેનત્વમ્ અને સ્ટેનતા આવો પ્રયોગ થાય છે. તેમ જ પતિખા॰ ૭-૧-૬૦' થી સ્ટેન નામને પણ્ [5] પ્રત્યય. ‘નૃષિઃ૦ ૭-૪-૧' થી આદ્ય સ્વર ! ને વૃદ્ધિ હું આદેશ. વર્ષે ૭-૪૬૮' થી અન્ય અ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી સૈન્યયુ આવો પણ પ્રયોગ થાય છે. અર્થચોરનો ધર્મ અથવા કર્મ. ॥૬૪॥
कपि - ज्ञातेरेयण ७|१|६५ ॥
ઋષિ અને જ્ઞાતિ નામને ભાવમાં અને કર્મમાં ચળુ [S] પ્રત્યય થાય છે. પે ાવઃ ર્મ વા અને જ્ઞાતે ર્ભાવઃ વર્મ વા આ અર્થમાં ઋષિ અને જ્ઞાતિ નામને આ સૂત્રથી સ્થળૂ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિઃ ૦ ૭-૪-૧' થી આદ્ય સ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. ‘અવર્ગે૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૐ નો લોપ... વગેરે કાર્ય થવાથી इ પેથયું અને જ્ઞાતૈયમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. હ્ર અને સર્ પ્રત્યયનો અધિકાર ચાલુ હોવાથી આ સૂત્રથી ત્વ અને તદ્ પ્રત્યય થાય ત્યારે પિત્વનું પિતા અને જ્ઞાતિત્વનું જ્ઞાતિતા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- વાનરનો સ્વભાવ અથવા કર્મ, જાતિનો સ્વભાવ અથવા કર્મ. ॥૬॥
પ્રાણિ—ઞાતિ—વયોડર્થાવગ્ ||૬૬॥
પ્રાણીસ્વરૂપ જાતિવાચક નામને અને વય [ઉંમર] અર્થવાળા નામને ભાવમાં અને કર્મમાં મગ્ [] પ્રત્યય થાય છે. અશ્વસ્ય ભાવઃ વર્ષ વા અને કુમારસ્ય ભાવઃ વર્લ્ડ વા આ અર્થમાં પ્રાણી જાતિવાચક અશ્ર્વ નામને અને વયોડર્થક ભાર નામને આ સૂત્રથી અગ્ [ક] પ્રત્યય. ‘નૃષિઃ ૦૭-૪-૧' થી આદ્ય સ્વર ૧ અને
३१
