________________
લક્ષ્મણ. અહીં રામ-લક્ષ્મણનું અત્યન્ત સાહચર્ય [સાથે રહેવાસ્વરૂપ સંબન્ધ] લોકમાં પ્રસિદ્ધ છે. [૮૪ના
आबाधे ७|४|८५||
પ્રોફ્તાની મનઃપીડાના વિષયમાં વર્તમાન શબ્દને દ્વિત્વ થાય છે; અને ત્યારે આદ્ય શબ્દસમ્બન્ધી સ્યાદિ વિભકૃતિનો પિત્ લોપ થાય છે. આ ૠ અહીં ત્ર શબ્દને આ સૂત્રથી દ્વિત્વ અને આદ્ય ૠ પદસંબન્ધી ત્તિ પ્રત્યયનો પિત્ લોપ...વગેરે કાર્ય થયું છે. અર્થ-ઋક્ ૠ-રોગથી મનમાં પીડા પામેલો એ પ્રમાણે પ્રયોગ કરે છે. [૧]
नवा गुणः सदृशे रित् ७|४|८६ ॥
ગુણવાચક શબ્દનો અર્થ; સ્વમુખ્યાર્થસમાન ગુણ અથવા તો ગુણી હોય તો તે ગુણવાચક શબ્દને વિકલ્પથી દ્વિત્વ થાય છે; અને ત્યારે આદ્ય ગુણવાચક શબ્દસંબન્ધી સ્યાદિ વિભક્તિનો પિત્ લોપ થાય છે, જે રિતુ મનાય છે. જીવશુવર્સ્ડ કપનું અહીં આ સૂત્રથી શુવન્ ને દ્વિત્વ તથા આદ્ય શુ સબંધી’ત્તિ [ગમ્] નો પિત્ લોપ. [જ રિતુ પણ મનાય છે.]...વગેરે કાર્ય થયું છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી શુવન્ ને દ્વિત્વ વગેરે ન થાય ત્યારે ‘પ્રાદે૦ ૭-૨-૭૧' થી જીવ નામને ગાતીયપુ [ખાતી] પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી જીવજ્ઞાતીયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-શુક્લ જેવું રૂપ. ઊજળા જેવો. [અહીં ક્રમશઃ ગુણવાચક નામ સ્વમુખ્યસમાનાર્થક છે અને ગુણ્યર્થક છે. જોહિા અહીં જિા શબ્દને આ સૂત્રથી દ્વિત્વ તથા આદ્ય જાહિા શબ્દસમ્બન્ધી સિ નો પિત્ લોપ તે ત્ હોવાથી આદ્ય જાહિા શબ્દને શિતિ રૂ-૨-૧૮ થી પુંવદ્ભાવ વગેરે કાર્ય થયું છે. અર્થ—કાળા જેવી. દ્દા
३१८
