________________
‘વૃદ્ધિઃ૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્યસ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. આ સૂત્રથી વ્રહ્મન્ ના અન્ત્યસ્વરાદિ અન્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ગ્રામમત્વમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ—બ્રહ્માનું અસ્ત્ર. ॥૧॥
जातौ ७|४|५८ ॥
જાતિ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો અપત્યભિન્નાર્થમાં જ વિહિત અણુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા વ્રહ્મનુ નામના અન્યસ્વરાદિનો લોપ થાય છે. વ્રદ્બળ પણું આ અર્થમાં બ્રહ્મનુ નામને ‘તસ્યેવમ્ ૬-૩-૧૬૦' થી અણુ [5] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી અન્યસ્વરાદિ અન્ નો લોપ. ‘વૃદ્ધિઃ૦ ૭-૪-૧' થી આદ્ય સ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. દ્રાક્ર્મ નામને ‘અળગે૦ ૨-૪-૨૦ થી જ્ઞ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી દ્રાની ઔષિઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-બ્રહ્માની ઔષધિ.
આ સૂત્રથી; અનપત્ય [અપત્યભિન્ન] અર્થમાં જ વિહિત અણુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો જાત્યર્થ ગમ્યમાન હોય ત્યારે વ્રહ્મનુ નામના અન્ [અન્યસ્વરાદિ] નો લોપ થાય છે. તેથી મનોવત્વમ્ આ અર્થમાં સોપત્યે ૬-૧-૨૮' થી અણુ [૨] પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આદ્યસ્વર અ ને વૃદ્ધિ આ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રાક્ર્મળઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ—બ્રહ્માનું અપત્ય બ્રાહ્મણજાતીય. અહીં જાત્યર્થ ગમ્યમાન છે. પરન્તુ અનું પ્રત્યય અનપત્યાર્થમાં વિહિત ન હોવાથી આ સૂત્રથી અન્યસ્વરાદિ—અન્ નો લોપ થતો નથી. ખાતાવિતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જાત્યર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ; અનપત્યાર્થમાં જ વિહિત અણુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વ્રહ્મનુ નામના અન્યસ્વરાદિનો લોપ થાય છે. તેથી મળોપત્યનું આ અર્થમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ ક્ર્મ નામને અળુ પ્રત્યય.. આદ્યસ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. ‘ગવર્મ૦ ૭-૪-૧૬′ થી અન્યસ્વરાદિ અનુ નો લોપ...વગેરે કાર્ય થવાથી ગ્રામો,નાવ
३०२
