________________
આ વિગ્રહમાં વાર્ય૦ ૩-૧-૨૨' થી બહુવ્રીહિસમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન અધુરી નામને પુરોન૦ ૭-૩-૭૭' થી અત્ર [મ] સમાસાન્ત પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી અપુર્ં શબ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં તત્પુરુષસમાસ ન હોવાથી આ સૂત્રથી સમાસાન્ત પ્રત્યયનો નિષેધ થતો નથી. અર્થ-રા વિનાનું ગાડું. [૭૧॥
पूजास्वतेः प्राक् टात् ७|३|७२॥
પૂજાર્થક સુ અને અતિ નામથી પરમાં ૨હેલા વગેરે ऋक् શબ્દો જેના અન્તે છે - એવા સમાસને; વીહેઃ૦ ૭-૩-૧૨૧' થી વિહિત હૈં પ્રત્યયની પૂર્વેનો સમાસાન્ત પ્રત્યય થતો નથી. શોમના છૂઃ આ વિગ્રહમાં ક્ષુ અને અતિ અવ્યયને ર્ નામની સાથે सु અનુક્રમે ‘સુઃ પૂના૦ ૩-૧-૪૪' થી અને ‘અતિતિ૦ ૩-૧-૪૧' થી તત્પુરુષસમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સુપુત્તુ અને અતિપુત્ર નામને ‘પુરો૦ ૭-૩-૭૦' થી સમાસાન્ત ગત્ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિ હતી, તેનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી સુઘૂ: અને અતિયૂ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ (બંન્નેનો)– સારી ધુરા. કૂખેતિ વિષ્ણુ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પૂજાર્થક જ સું અને અતિ નામથી પરમાં રહેલા હ્ર વગેરે નામ જેના અન્તે છે—એવા સમાસને ૪ [વકીદે ૦૭-૩-૧૨૧' થી વિહિત] પ્રત્યયની પૂર્વેનો . સમાસાન્ત પ્રત્યય થતો નથી. તેથી રાખનમતિજ્ઞત્તઃ આ વિગ્રહમાં અતિ અવ્યયને રાગનુ નામની સાથે પ્રાત્યવ૦ ૩-૧-૪૦° થી તત્પુરુષસમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન અતિરાનુ નામને રાગનુ છ ૩-૧૦૬' થી સમાસાન્ત અર્દૂ [] પ્રત્યય. નૌપ૬૦ ૭-૪-૧′ થી અન્ય અનુ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી અતિરાખોર આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં પૂજાર્થક અતિ નામ ન હોવાથી આ સૂત્રથી સમાસાન્ત પ્રત્યયનો નિષેધ થતો નથી. અર્થ– રાજાને જીતનાર શત્રુ. પ્રા. લાવિતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ
२०७
