________________
उपाजानु-नीवि-कर्णात् प्रायेण ६।३।१३९॥
૩પ અવ્યયથી પરમાં રહેલા નાનુ નવિ અથવા રુ નામ છે અન્તમાં જેના એવા અવ્યવીભાવ સમાસને પ્રાયણ તત્ર ભવાર્થમાં [ પ્રત્યય થાય છે. ઉપખાનુ (નાનુન: સમીપ), ૩પનવિ (નીવે સમીપ) અને ૩૫૦મ્ ( સમીપનું તત્ર) વા ગયેળ પવ: આ અર્થમાં નાનું ઉપનવિ અને ઉપf નામને આ સૂત્રથી [ પ્રત્યય. “વૃ૦િ %-9' થી આદ્યસ્વર ૩ને વૃદ્ધિ થી આદેશ. વ. ઉષ્ઠ-૬૮ થી અન્ય માં અને રૂ નો લોપ.
સવ %-૭૦ થી ૩પનાનુ થી પરમાં રહેલા | ના રૂ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી સીપનનુ: હે, શીપનવિ શીવાવામાં અને સીપી સૂલ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ––ીંચણ પાસે પ્રાયઃ રહેનાર સેવક. નીવિ (અધોવસ્ત્રચાઘરા વગેરેની દોરી) પાસે પ્રાયઃ રહેનાર કંઠની માળા. કાન પાસે વાત કહેવા) પ્રાય રહેનાર ગુપ્તચર. ૧૩૬/l
रूढाबन्तःपुरादिकः ६।३।१४०॥
રૂઢ (કોઈ વસ્તુની સંજ્ઞા તરીકે રૂઢ) સત્ત:પુર નામનું તત્રભવાર્થમાં ફ પ્રત્યય થાય છે. સામાન્યપણે એક પુરુષે ગ્રહણ કરેલી સ્ત્રીઓના સમુદાયમાં અનાપુર નામ રૂઢ છે. ઉપચારથી અન્તઃપુરની નિવાસભૂમિને પણ ગત્ત:પુર કહેવાય છે. સત્ત:પુર પવા આ અર્થમાં સત્ત:પુર નામને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય લવ૭-૪-૬૮ થી અન્ય મ નો લોપમન્તઃપુજનામને ‘ાતું ૨-૪-૧૮' થી સાધુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી :
પુશ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-અન્તપુરમાં રહેનારી દ્રતિ કિમુ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ રૂઢિ ગમ્યમાન હોય તો જ સત્ત:પુર નામને ભવાર્થમાં પ્રત્યય થાય છે. તેથી ત:પુ (પુરાત્તતમ્ :પુરમ્ તત્ર) ભવ: આ અર્થમાં :પુર નામને “મને ૬-૩-૧રરૂ' ની સહાયથી પ્રાનિ. ૬-૧-૧રૂર થી મધુપ્રત્યય. કૃ૦િ ૭-૪-૧' થી આદ્યસ્વર અને વૃદ્ધિ મા આદેશ. વ. ૭-૪
૨૦૨
