________________
ઉત્તરપર ના સ્થાને ગન્ત ના ગ્રહણથી પણ વ.... વગેરે નામને આ સૂત્રથી જ્ઞ પ્રત્યયનું વિધાન શક્ય હતું; પરન્તુ વહુ પ્રત્યય પૂર્વક ખ્ય નામને આ સૂત્રથી જ્ઞ પ્રત્યય ન થાય-એ માટે આ સૂત્રમાં ઉત્તરપદ્દ નું ઉપાદાન છે. જેથી વાહનથી પ્રયોગ થાય છે. અન્યથા વાહવઃ- આવો પ્રયોગ થાત. IR૨॥
दिक्पूर्वादनाम्नः ६।३।२३॥
•
સંજ્ઞાવાચક ન હોય તો; દિશાવાચક નામ પૂર્વપદ છે જેનું એવા નામને શેષાર્થમાં જ્ઞ(5) પ્રત્યય થાય છે. પૂર્વસ્યાં શાાયાં મનઃ આ અર્થમાં તદ્ધિત પ્રત્યયના વિષયમાં ‘વિધિબં૦ ૩-૧-૧૮' થી સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન પૂર્વજ્ઞાન નામને આ સૂત્રથી ળ (બ) પ્રત્યય. ‘વૃત્તિ:૦ ૭-૪-૧’ થી.ઘસ્વર ૐ ને વૃદ્ધિ બૌ આદેશ. ‘વર્ષે૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય બા નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પૌર્વજ્ઞાન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-પૂર્વ દિશાની શાલામાં થનાર. બનાન કૃતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દિશાવાચક નામ પૂર્વપદ છે જેનું એવા નામને, તે નામ સંજ્ઞાવાચક ન હોય તો જ શેષાર્થમાં ળ પ્રત્યય થાય છે. તેથી પૂર્વસ્યાં કૃષ્ણકૃત્તિામાં મવા આ અર્થમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સંજ્ઞાવાચક પૂર્વવૃત્તિના નામને આ સૂત્રથી ળ પ્રત્યય થતો નથી. જેથી “મવે ૬-૩-૧૨૧’ ની સહાયથી ‘I[॰ ૬-૧-૧રૂ’ થી બળૂ પ્રત્યયાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી તેમ જ ‘X[ X૦ ૭-૪-૧૭’ થી કૃષ્ણ ના ઋને વૃદ્ધિ ગર્ આદેશ. ‘તું ૨૪-૧૮' થી આવ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પૂર્વાર્ધ્વવૃત્તિષ્ઠા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-પૂર્વકૃષ્ણકૃત્તિકા નામના ગામમાં થનાર. IIરરૂ
મલ્લૂ કી/૨૪॥
દિશાવાચક નામ પૂર્વપદ છે જેનું અને મદ્રે નામ છે ઉત્તરપદ (અન્તમાં જેના) જેનું એવા નામને શેષ અર્થમાં ઞગ્ (બ) પ્રત્યય થાય છે. પૂર્વેષુ મદ્રેપુ
૧૫૪
