________________
અર્થથી ભિન્ન છે. તેમજ માન્ (૧૧૬૬) અને વધૂ (૧૯૬૪) આ ધાતુઓ પણ અનુક્રમે વિચાર કે વૈરૂપ્યાર્થક નથી. અર્થક્રમશઃ- પતળું કરનાર. છેદન કરનાર. માને છે. બાંધે છે. શાણા
धातोः कण्डूवादे र्यक् ३|४|८ ॥
વિ ગણપાઠમાંના ડૂ વગેરે (૧૧૧૬ થી ૨૦૪૪) ધાતુઓને સ્વાર્થમાં ય પ્રત્યય થાય છે. બ્લ્યૂ વગેરે શબ્દો નામ અને ધાતુ ઉભયસ્વરૂપ છે. નામને યદ્ આ પ્રમાણે તુિ પ્રત્યયના વિધાનનું કોઈ પ્રયોજન ન હોવાથી વાતિ ધાતુઓને જ યક્ પ્રત્યય થવાનો હોવાથી ધાતો:- આ પ્રમાણે ધાતુ પદ્મપાદાન અનાવશ્યક છે. પરન્તુ સ્પષ્ટ પ્રતીતિ કરાવવા માટે સૂત્રમાં ધાતુ પદ્મપાદાન છે. આ સૂત્રથી ડૂ ધાતુને સ્વાર્થમાં ય ્ (ૐ) 'પ્રત્યય, તેમજ મહી ધાતુને સ્વાર્થમાં ય પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી જૂથતિ નૂમતે અને મહીયતે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ-ખજવાળે છે. પૂજાય છે. થાતોરિતિ ઝિમ્?આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જાતિ ધાતુને જ (નામને નહીં) સ્વાર્થમાં ય પ્રત્યય થાય છે. તેથી બ્લ્યૂઃ અહીં બ્લ્યૂ નામને આ સૂત્રથી ય ્ પ્રત્યય થતો નથી. અર્થ - ખજવાળવું. ॥
=
व्यञ्जनादेरेकस्वराद् भृशाऽऽभीक्ष्ण्ये यड् वा ३ | ४ | ९ ॥
કાવ્ય ક ક્રિયા આપી? વિશિષ્ટ છે? અથવા ધ્યન્તર્થ વ્યાપારાત્મક ક્રિયા નૃશત્વવિશિષ્ટ હોય તો તે ક્રિયાવાચક વ્યઞ્જનાદિ એકસ્વરવાળા ધાતુને વિકલ્પથી યક્ પ્રત્યય થાય છે. આશય એ છે કે પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ ફલ અને વ્યાપાર - આ બે ભેદથી ક્રિયા (ધાત્વર્થ) દ્વિવિધ છે. સૂત્રમાં નૃશત્વ અને ગામીત્મ્ય આ બે વિશેષણ અનુક્રમે ગુણભૂત વ્યાપારાત્મક ધાત્વર્થ ક્રિયાનું અને ફલાત્મક ધાત્વર્થ ક્રિયાનું
૯૦
