________________
ફલાત્મક ક્રિયાના અધિકરણથી ભિન્નાધિકરણ વૃત્તિ ( વરણ) વ્યાપારનું પ્રતિપાદન પ્રથમ અવસ્થામાં છે, અને દ્વિતીય અવસ્થામાં તો છું (હસ્તિપ) વૃત્તિ વ્યાપારની અવિવેક્ષા હોવાથી ફલાત્મક ક્રિયાનું જ પ્રતિપાદન સારુ ધાતુ કરે છે. આથી સ્પષ્ટ રીતે સમજી શકાશે કે મારોહન્તિ તિન્ને હસ્તિપછા. - આ તૃતીયાવસ્થા ગર્ભિત ચતુર્ભાવસ્થામાં |િ પ્રત્યયની પૂર્વેનો ગા+રુદ્ ધાતુ પ્રથમ અને દ્વિતીય અવસ્થાન્તપાતી અર્થથી અતિરિક્ત અર્થનું પ્રતિપાદન કરતો હોવાથી તૃતીયાવસ્થાપન છે. જેનો સ્વતંત્રપણે પ્રયોગ નથી પરતુ ચતુર્ભાવસ્થાન્તર્ગત જ એનો પ્રયોગ થાય છે. ચતુથવસ્થામાં આ સૂત્રથી બા+રૂદિ ધાતુને કત્તમાં આત્મપદ થતું નથી. કારણકે અહીં અસિગવસ્થાનું કર્મ હસ્તિ સિગવસ્થામાં કઈ નથી. તેમ જ અહીં ચતુથવિસ્થામાં ધાતુ સકર્મક હોવાથી થાતી રૂ૪-૮૬' થી પણ આત્મપદં થતું નથી. ચતુર્ભાવસ્થાના હસ્તી અને હસ્તિપકવૃત્તિ વ્યાપારની અવિવક્ષામાં સારોદય હસ્તી સ્વયમેવ આ પ્રમાણે પચ્ચમાવસ્થા છે. આ અવસ્થામાં “ઘાતી રૂ-૪-૮૬ થી આત્મપદ થાય છે. પરંતુ એ સૂત્રથી પ્રાપ્ત પણ વય પ્રત્યયનો “ભૂષાર્થ રૂ-૪-૨રૂ' થી નિષેધ થાય છે. કારણકે આ અવસ્થામાં ધાતુ શિક્તિ છે. ઈત્યાદિ બૃહદ્વૃત્તિમાં પરિશીલનીય છે. ૮૮
પ્રતિબ્બે ધિ - વચ્ચેઃ રાપાટા
પ્રલઝ્મ (ગવું) અર્થના વાચક -પ્રત્યયાન્ત વૃધુ અને વળ્યુ ધાતુને કત્તમાં આત્મપદ થાય છે. સામાન્યથી ળિ પ્રત્યયાન્ત ધાતુમાત્રને તિઃ રૂ-રૂ-૨૧ થી ફલવત્ કત્તમાં આત્મપદનું વિધાન છે જ. તેથી [ પ્રત્યયાન તે તે ધાતુને આ સૂત્રથી અથવા વક્ષ્યમાણ સૂત્રથી આત્મપદનું વિધાન અફધવત્ કર્તામાં છે - એ યાદ રાખવું. વટું અર્થતે વષ્ય વા અહીં પ્રલમ્ભાર્થક [ પ્રત્યયાન્ત પૃષિ અને બ્ધિ ધાતુને આ સૂત્રની સહાયથી આત્મપદનો વર્તમાનાનો તે પ્રત્યય
