________________
एक-द्वि-बहुषु ३।३।१८॥
ચિ-પદાર્થ, પુખ- પદાર્થ અને મિત્-પદાર્થનું અભિધાન હોય ત્યારે ધાતુને વર્તમાનાદિ દશ વિભતિના જે ત્રણ - ત્રણ પ્રત્યયનું વિધાન પૂર્વ સૂત્રથી (૩-૩-૧૭ થી) કર્યું છે, તે ત્રણ-ત્રણ પ્રત્યયમાંનો પ્રથમ દ્વિતીય અને તૃતીય પ્રત્યય અનુક્રમે સવારે પદાર્થ, એકત્વવિશિષ્ટ દ્રિતવિશિષ્ટ અને બહુવૈવિશિષ્ટરૂપે અભિધીયમાન હોય તો થાય છે. તે પતિ; તૌ વિતા, તે પતિ અહીં સર્વત્ર અન્ય પદાર્થનું અભિધાન હોવાથી પર્ ધાતુને વર્તમાન વિભતિના જે પ્રથમ ત્રણ પ્રત્યયનું પૂર્વ સૂત્રથી (૩-૩-૧૭ થી) વિધાન છે તે પ્રથમ ત્રણ પ્રત્યયોમાંનો પ્રથમ તિવુ પ્રત્યય, દ્વિતીય તનું પ્રત્યય અને તૃતીય ક્ષત્તિ પ્રત્યય; અનુક્રમે ઋત્વ દ્વિત્વ અને વહંત વિશિષ્ટ અન્ય પદાર્થના અભિધાનમાં આ સૂત્રથી થાય છે. અર્થક્રમશઃ- તે એક રાંધે છે. તેઓ બે રાંધે છે. તેઓ ઘણા રાંધે છે.ll૧૮ ,
नवाऽऽयानि शतृ-क्वसू च परस्मैपदम् ३।३।१९॥
વર્તમાના વગેરે દશ વિભતિઓના તે તે અઢાર પ્રત્યયોમાંના આદ્ય (શરુઆતના) નવ-નવ પ્રત્યયોને; તેમજ શતૃ (7) અને વસુ (વ) પ્રત્યયને પરસ્ત્રાવ સંજ્ઞા થાય છે. વર્તમાન વિભક્તિના આદ્ય તિવું તેનું
ન્તિ; સિવું થ થ; વુિં વર્ મ આ નવ પ્રત્યયોને આ સૂત્રથી પરપ૮ સંજ્ઞા થાય છે. આવી જ રીતે સતી વગેરે વિભતિના આદ્ય નવ નવ પ્રત્યયોને પણ આ સૂત્રથી રદ્દ સંજ્ઞા વિહિત જાણવી.99l.
पराणि कानाऽऽनशौ चाऽऽत्मनेपदम् ३।३।२०॥
વર્તમાન વગેરે દશ વિભકતિઓના તે તે અઢાર પ્રત્યયોમાંના છેલ્લા
૧૬
