________________
જણાવ્યા મુજબ થવાથી શિથિયત : સ્વયમેવ આવો પ્રયોગ થાય ! છે. અર્થ- દંડ પોતે ઊંચો થયો. આત્મપદાકમક ધાતુનું ઉદાહરણ - વેઃ વૃા.૦ રૂ-રૂ-૮૦” થી તાદૃશ વિ+ષ્ટ્ર ધાતુને આત્મપદનું વિધાન હોવાથી આત્મપદાકર્મક વિષ્ણુ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મકામાં આત્મપદનો અઘતનીનો ત પ્રત્યય. તેની પૂર્વે વિહિત ગિવું પ્રત્યાયનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ત પ્રત્યયની પૂર્વે વિહિત સિવું પ્રત્યયનો “યુવા ૪-૩-૭૦” થી લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી યકૃત સૈન્યવઃ સ્વયમેવ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઘોડો પોતે સારી ચાલ ચાલ્યો .IBરા
भूषार्थ-सन्-किरादिभ्यश्च भि-क्यौ ३।४।९३॥
પૂષાર્થ, સંપ્રત્યયાત અને શૂ આદિમાં છે જેના એવા શિરાતિ ગણપાઠમાંના ધાતુને; તેમજ પૂર્વ સૂત્ર નિર્દિષ્ટ થા ધાતુને, નુ ધાતુને; શ્રિ ધાતુને અને આત્મપદાકમક ધાતુને કર્મકત્તમાં ગિ અને વચ્ચે પ્રત્યય થતો નથી. મૂષાર્થ ધાતુનું ઉદાહરણ સમવૃત કન્યા સ્વયમેવ અહીં ભૂષાર્થક ધાતુને કર્મકત્તમાં થાતી રૂ-૪-૮૬ થી આત્મપદનો અધતનીનો ત પ્રત્યય. તે સૂત્રથી પ્રાપ્ત ગિવું પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી સિનધત રૂ-૪-રૂ' થી ત પ્રત્યયની પૂર્વે લિવૂ પ્રત્યય. તેનો “
યુ વા ૪-રૂ-૭૦' થી લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી બત આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- કન્યા પોતે અલંકૃત થઈ. તરું તે
ન્યા સ્વયમેવ અહીં મુ+ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મકત્તમાં આત્મપદનો વર્તમાનાનો તે પ્રત્યય. તે સૂત્રથી (રૂ-૪-૮૬ થી) વચ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિ હતી. તેનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી મુ+9+ તે આ અવસ્થામાં તનાવ રૂ-૪-૮રૂ' થી તે પ્રત્યયની પૂર્વે ૩ પ્રત્યય. નામનો ૪-૩-૧' થી 5 ધાતુના ઝને ગુણ ૩૬ આદેશ. સ ના ૩ ને ત:૦૪-૨-૮૨' થી ૩ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી તે આવો પ્રયોગ
૧૬૪
