________________
પડ્ડયથrછે રાહદા
સ્વ-સ્વામિાવતિ સમ્બન્ધ વિશેષ સ્વરૂપ શેષ અર્થમાં “શેષે - ૨-૮૧ થી ૫ષ્ઠી વિભતિ વિહિત છે. આ ષષ્ઠી યત્ન અને યત્ર કૃત ભેદથી બે પ્રકારની છે. “નાથ: ૨-૨-૧૦” ઈત્યાદિ સૂત્રથી કમદિ કારકત્વની અવિવક્ષાકરવાથી અથદ્ વિવક્ષાત: છારાજ આ ન્યાયની સહાય વિના તે તે સૂત્રથી કમદિ કારકત્વની અવિવક્ષા કરવાથી તાદૃશ કારકત્વની વિવક્ષાના અભાવમાં શે -ર-૮૧ થી થનારી ષષ્ઠી વિભતિને યકૃત શેષષ્ઠ કહેવાય છે. માત્ર તાદૃશનિયમથી કારકત્વની અવિવક્ષા કરવાથી અર્થાત્ તે તે સૂત્રથી તાદૃશ કારકત્વની અવિવેક્ષા ન કરવાથી તાદૃશ કારકત્વની વિવક્ષાના અભાવમાં “શેણે ૨-૨-૮૧' થી જ થનારી ષષ્ઠી વિભતિને ગયા શેષષષ્ઠી કહેવાય છે.
Dા ગમ્યમાન હોય તો મહેનત શેષ પદ્યન્ત નામને નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થાય છે. રાજ્ઞ: પુરુષ: આ વિગ્રહમાં તાદૃશ ષટ્યન્ત રાખનું નામને પુરુષ નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી રાનપુરુષ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - રાજસમ્બન્ધી પુરુષ. નયનાન્ત ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ શેષ અયત્નકૃત જ, પશ્યન્ત નામને નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થાય છે. તેથી સપષો નથિતમ્ અહીં “નાથઃ ૨૨-૧૦” થી કર્મકારકત્વની અવિવક્ષામાં સ૬ નામને ‘શેષે ૨-૨-૮૧ થી ૫થ્વી વિહિત હોવાથી યકૃત શેષષત્ત સ૬ નામને નાથત નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ સમાસ થતો નથી. અર્થ - ઘીં મને મળે એવી ઇચ્છા કરી. શેષ રૂતિ ઝિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તાદૃશ શેષાર્થમાં જ વિહિત ઉડ્ડયન્ત નામને નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થાય છે. તેથી એવાં છMI સમ્પન્નક્ષીની આ અર્થમાં, પશ્યન્ત જ નામને Mા નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ સમાસ થતો નથી. કારણ કે અહીં તે નામને “સતી વાડવિ. ર-ર૧૦” થી નિધરિણમાં ષષ્ઠી વિભકત થઈ છે. “શેણે ૨-૨-૮૧' થી નથી થઈ. તેથી આ સૂત્રથી અહીં સમાસ થતો નથી. અર્થ - ગાયોમાં કાળી ગાય અધિક દુધવાળી હોય છે... ઘ0 રાજ્ઞ: પુરુષ:, કેવદ્રત્તસ્ય ગુરુજી, સદ્યસ્થ મદ્ર ભૂવાતું.. ઇત્યાદિ સ્થળે આ સૂત્રથી સમાસ કેમ થતો નથી અથવા કેમ થાય
ઉ9
