________________
નથી. રાજ્ ના બદલે સૂત્રમાં રાય્ આ પ્રમાણે ગ્ ના સ્થાને ર્ (જુઓ પૂ.નં. ૧-૧-૮૭) નો આદેશ કરીને મૂલ સ્વરૂપનો નિર્દેશ કર્યા વિના વિકૃત નિર્દેશ કર્યો છે - તે; જ્યાં રાખ્ ના ગ્ ને ય્ આદેશાદિ કાર્ય ष् થતું નથી, ત્યાં વિશ્વરાની.... ઈત્યાદિ સ્થળે વિશ્વ નામના અન્ય ઙ્ગ ને દીર્ઘ ના આદેશ થતો નથી - એ સૂચવવાં માટે છે..... ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસન્ધેય છે. ||૮||
પલપિત્રાò: રૂ/ર/રી
પિત્રાહિ ગણપાઠમાંના પિતૃ માતુ વગેરે નામોને છોડીને અન્ય નામના અન્ય સ્વરને તેનાથી ૫રમાં વનપ્ પ્રત્યય હોય તો દીર્ઘ આદેશ થાય છે. સૂતિક્ષ્યસ્મિન્ આ અર્થમાં આસુતિ નામને ‘કૃષ્ણાવિો૦ ૭-૨-૨૭' થી વત્તજ્ર્ પ્રત્યય. ઈજાĚ રૂ-૨-૮' થી સ્યાદિ પ્રત્યયનો લોપ. આ સૂત્રથી સસ્તુતિ નામના અન્ય સ્વરને દીર્ઘ ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સુતીવન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ મદિરાવાળો. अपित्रादेरिति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વઘુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો; જિંત્રાદ્રિ ગણપાઠમાંના નામથી ભિન્ન જ નામના અન્ય સ્વરને દીર્ઘ આદેશ થાય છે. તેથી પિતાસ્યસ્ય અને માતાસ્યસ્ય આ અર્થમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિદ્યુ અને માતુ નામને પણ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પિતૃવત્તઃ અને માતૃવતઃ આવો પ્રયોગ થાય છે.અહીં પિત્રાદ્રિ ગણપાઠમાંના પિતૃ અને માતૃ નામના અન્ય સ્વરને આ સૂત્રથી દીર્ઘ આદેશ થતો નથી. અર્થક્રમશઃ- પિતાવાલો. માતાવાલો. ।।૮।।
·
२४०
