________________
સંજ્ઞાના વિષયમાં વિશ્વ નામના અન્ય વર્ણને તેનાથી પરમાં નર્ આ ઉત્તરપદ હોય તો દીર્ઘ આદેશ થાય છે. વિશ્વ ના લક્ષ્ય આ વિગ્રહમાં વિશ્વ નામને નર નામની સાથે ‘પેાઈ૦ રૂ-૧-૨૨' થી બહુવ્રીહિ સમાસ. પેાર્થે રૂ-૨-૮' થી સ્વાદિ વિભક્તિનો લોપ. આ સૂત્રથી વિશ્વ નામના અન્ય ગ ને દીર્ઘ ગા આદેશ......વગેરે કાર્ય થવાથી વિશ્વાનર: આવો પ્રયોગ થાય છે. . અર્થ - વિશ્વાનર નામનો કોઈ એક. [૮૦]
-
નરે જીરાની
वसु
રાઘે: રૂ।૨૦૧
वसु અને ગર્ આ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા વિશ્વ નામના અન્ય સ્વરને દીર્ઘ આદેશ થાય છે. વિસ્તૃ વસુ અર્થ આ વિગ્રહમાં વિશ્વ નામને વતુ નામની સાથે ‘રેહ્રાર્થ ચા ૩-૧-૨૨' થી બહુવ્રીહિ સમાસ. Òાર્થે રૂ-૨-૮' થી સ્વાદિ વિભક્તિનો લોપ. આ સૂત્રથી વિશ્વ નામનાં અન્ય સ્વરને દીર્ઘ ગ આદેશ.......ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી વિશ્વાવસુઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિશ્વસ્મિન્ રાખતે આ અર્થમાં વિશ્વ નામને વિશ્વપૂ પ્રત્યયાન્ત રાખ્ નામની સાથે કહ્યુń કૃતા રૂ-૧-૪૬' થી તત્પુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય બાદ આ સૂત્રથી વિશ્વ નામના અન્ય ગ ને દીર્ઘ ના આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વિશ્વારાષ્ટ્ર આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃવિશ્વ જ જેને સમ્પત્તિ છે તે. વિશ્વમાં શોભનાર. પૂ.નં. રૂ-૨-૮૦ થી આ સૂત્રનો પૃથક્ યોગ હોવાથી જ્ઞાપ્તિ નો અધિકાર આ સૂત્રમાં
२३९
·
