________________
વ્હારિા નામને પુંવદ્ભાવનો આ સૂત્રથી નિષેધ. ‘ોડ્વાન્તે૦ ૨-૪૧૬' થી માર્યા ના અન્ય આ ને -હસ્વ જ્ઞ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ારિામાર્થઃ અને મદ્રòામાર્થ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં મત્ર નામને “વૃત્તિ - મદ્રા૦ ૬-૩-૧૮' થી હ્ર પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન મદ્રિા નામ; તદ્ધિત પ્રત્યય સમ્બન્ધી ૢ ઉપાત્ત્વવાળું છે. અને ‘ળ - તૃૌ -૭-૪૮' થી ૢ ધાતુને વિહિત ળ (બ) પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ારિા નામ કૃત્પ્રત્યય સહ્ર સમ્બન્ધી ૢ ઉપાત્ત્તવાળું છે. અર્થક્રમશઃ- મદ્રદેશમાં રહેનારી પત્નીવાળો. કરનારી પત્નીવાળો. વત્વમી માર્યા યસ્ય અને ત્તાં માર્યા યસ્ય આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્ય. પૂરણ પ્રત્યયાન્ત પશ્ચમી નામને અને સંજ્ઞા સ્વરૂપ વત્તા નામને ‘પરતાઃ૦ રૂ-૨-૪૬' થી પ્રાપ્ત પુંર્ ભાવનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી પગ્વમીમાર્ય: અને ત્તામાર્થ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃપાંચમી પત્નીવાલો. દત્તા નામની પત્નીવાલો.
तद्धिताकेति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તદ્ધિત પ્રત્યય સમ્બન્ધી જ ૢ અથવા જ્ઞ પ્રત્યય સમ્બન્ધી ૢ ઉપાત્ત્વ છે જેમાં એવા વિશેષ્યાધીન સ્ત્રીલિઙ્ગ નામને તેમ જ પૂરણપ્રત્યયાન્ત અને સંજ્ઞાસ્વરૂપ તાદૃશ સ્ત્રીલિંગ નામને કુંવાવ થતો નથી. તેથી રાજા માર્યા યસ્ય આ વિગ્રહમાં ઉપ૨ જણાવ્યા મુજબ બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી માર્ય: આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં પણ્ ધાતુને ‘ભાવાડ7: ૧-૩-૧૮' થી વચ્ (૬) પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન જ નામને ‘અમ્રાબ્ધિ: ૭-૨-૪૬' થી મત્વર્થીય જ્ઞ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પાછોડક્તિ વસ્યાઃ આ અર્થમાં નિષ્પન્ન પાા નામમાં તદ્ધિત પ્રત્યય સમ્બન્ધી ઉપાન્ય ૢ નથી. તેથી પાા નામને આ સૂત્રથી પૂંવદ્ભાવનો નિષેધ ન થવાથી ‘વરત:૦ રૂ૨-૪૬' થી કુંવાવ થયો છે. અર્થ - રાંધનારી પત્નીવાલો. ||૬૪||
२१३
