________________
લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આદ્યસ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ ના આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સમુધ્યાયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - એનું વૃદ્ધ સન્તાન. ॥૩॥
રેવાનાંપ્રિય: ૩/૨/૩૪||
રેવાનાંપ્રિયઃ - આ પ્રયોગમાં ષષ્ઠી વિભતિનો લોપ થતો નથી. વૈવાનાં પ્રિયઃ આ વિગ્રહમાં ષઠ્યન્ત હૈવ નામને પ્રિય નામની સાથે ‘બન્ત્યયા॰ રૂ-૧-૭૬' થી તત્પુરુષ સમાસ. ‘Òાર્થે ૩-૨-૮' થી પ્રાપ્ત ષષ્ઠી વિભક્તિના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી લેવાનાંપ્રિયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ૠા - મૂર્ખ. ||૩૪ ||
શેપ - પુચ્છ - સાણૢજ્ઞેષુ નાન્તિ મુન: રૂ/ર/રૂક||
સંજ્ઞાના વિષયમાં શૈવ પુચ્છ અને તાદ્ભૂત આ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા શ્વન્ નામથી પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભક્તિનો લોપ થતો નથી. શુનઃ શેપમિવ શેપમસ્ય; शुनः पुच्छमिव पुच्छमस्य ने शुनो लाङ्गूलमिव लाङ्गूलमस्य ॥ વિગ્રહમાં ‘૩Çમુલાય: રૂ-9-૨રૂ' થી ષષ્ટ્યન્ત સ્વર્ નામને અનુક્રમે શેષ પુચ્છ અને ભાદ્ભૂત નામની સાથે મધ્યમપદલોપી બહુવ્રીહિ સમાસ, 'પેહ્રાર્થે રૂ-૨-૮' થી પ્રાપ્ત ષષ્ઠી વિભકિતના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી શુનઃશેવમ્ સુનઃપુચ્છમ્ અને
१८९
