________________
અહીં સંજ્ઞાનો વિષય ન હોવાથી આ સૂત્રથી ટા પ્રત્યયના લોપનો નિષેધ થતો નથી. તેથી ‘પેાર્થે ૩-૨૧૮' થી ટા પ્રત્યયનો લોપ થયો છે. (વિવ્ ધાતુને નિહારિમ્સ: ૫-૧-૫૦ થી અવ્ પ્રત્યય. અને તદન્ત તેવ નામને નૌશલિો૦ ૨-૪-૧૧' થી ી પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી તેવી નામ બને છે.) અર્થ - મનથી અપાએલી કન્યા. ||૧||
પરાડઽત્નમ્યાં કે: રૂ | ૨ | ૧૦ ||
સંજ્ઞાના વિષયમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પર અને આત્મન્ નામથી પરમાં રહેલા હૈ ( ચતુ. એ. વ.) પ્રત્યયનો લોપ થતો નથી. પર્સી પણ્ અને ગામને પવમ્ આ વિગ્રહમાં ‘તાર્થે ૨-૨-૫૪’ થી વિહિત ચતુર્થાંન્ત પર અને આભન્ નામને ‘હિતાલિમિઃ ૩-૧-૭૧' થી પર નામની સાથે તત્પુરુષ સમાસ. ‘પુંજાએં ૩-૨-૮’ થી પ્રાપ્ત ચતુર્થીના કે પ્રત્યયના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી પÂપવમ્ અને આત્મનેવવર્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - તિર્ વગેરે પ્રત્યયોની સંજ્ઞા. તે વગેરે પ્રત્યયોની સંજ્ઞા. નાનીત્યેવ આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સંજ્ઞાના જ વિષયમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પર્ અને ઞભન્ નામથી પરમાં રહેલા કે પ્રત્યયનો લોપ થતો નથી. તેથી પરË હિતમ્ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તત્પુરુષ સમાસ. ‘Òાર્થે ૩-૨-૮' થી ચતુર્થીના કે પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પરહિતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સંજ્ઞાનો વિષય ન હોવાથી આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ૐ પ્રત્યયના લોપનો
=
નિષેધ થતો નથી. અર્થ - બીજાને હિત. ||૧૭/
१७२
