________________
અવ્યય ૨ ૩ / ૨ / ૯ /
. વ્યય સમ્બન્ધી સ્વાદિ વિભકિતનો લોપ થાય છે. વરતોડવ્યયમ્ ૧-૧-૩૦’ થી સ્વસ્ અને પ્રતિસ્ ને અવ્યય સંજ્ઞા થવાથી અવ્યયરૂપ સ્વસ્ અને પ્રાત નામથી વિહિત સિ પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી લોપ થાય છે. જેથી સ્વ અને પ્રોત: આવો પ્રયોગ થાય છે. અવ્યયતિ ઝિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અવ્યય સમ્બન્ધી જ સ્વાદિ વિભકતિનો લોપ થાય છે. માત્ર અવ્યયથી પરમાં રહેલી સ્વાદિ વિભકતિનો લોપ થતો નથી. તેથી
સ્વૈરતિક્રાન્તર્યું આ અર્થમાં તિ અવ્યયને ઉવૅસ્ અવ્યયની સાથે “પ્રત્ય૩૦ ૩-૧-૪૭’ થી તપુરુષ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સત્યુગૈ નામને ૩ (બ) પ્રત્યય. અહીં ચૈત્ અવ્યયથી પરમાં ૩ પ્રત્યય હોવા છતાં તે તત્સમ્બન્ધી નથી. પરંતુ આયુર્વે સમ્બન્ધી છે. તેથી આ સૂત્રથી સન્ પ્રત્યાયનો લોપ ન થવાથી સત્યુગૈસ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - સ્વર્ગ. સવાર. ઉચાઈને જિતનારનું. Iછા
ઓછાર્ગે રૂ! ૨ | ૮
:
ઉકાઈ ના નિમિત્તભૂત સ્વાદિ વિભતિનો લોપ થાય છે. આશય એ છે કે - સમાસ તદ્ધિત કુતુ અને નામધાતુ થયા પછી અનેક પદોનો અર્થ એકપદ સમજાવે છે. તેથી સામાસિકાદિ પદોના પૂર્વે જણાવ્યા મુજબના છેઝાર્ડ્ઝ ને કહેવાય છે. તાદૃશ દેવપદ ના નિમિત્તભૂત સ્વાદિ વિભતિનો લોપ થાય છે.
१६२
