________________
વિહિત) તૃતીયા વિભકતિના રા (ગા) પ્રત્યયના સ્થાને મામ્ આદેશ થવાથી પરસ્પરીમ્ કવચમ્ અને રૂતરતરમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રા ને ના આદેશ ન થાય ત્યારે ટા ને ‘રાસો. ૧-૪-૫ થી ૪ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી પરસ્પરેખ સજોડવેર અને તોતળ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - આ સખીઓ અથવા કુલો પરસ્પર એક બીજાની સહાયથી જમાડે છે.
સપુનીતિ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પુલિંગમાં પ્રયોગ ન હોય તો જ પરસ્પર ન્યોચ અને રૂતરેતર શબ્દ સમ્બન્ધી સ્વાદિ વિભક્તિના સ્થાને કામ્ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. તેથી હું ના પરસ્પર જોનક્તિ અહીં પુલિંગમાં પ્રયોગ હોવાથી આ સૂત્રથી ; પરસ્પર નામથી વિહિત દ્વિતીયા વિભતિના કમ્ પ્રત્યાયના સ્થાને નામ્ આદેશ થતો નથી.અર્થ - આ પુરુષો પરસ્પર જમાડે છે.
અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે - આ સૂત્રનું સ્વરૂપ, परस्परान्योन्येतरस्याऽऽम् स्यादे वा ऽ पुंसि ; परस्परान्योन्येतरस्याऽम् ચાહે વ ડ ઈતિ અને પરસ્પરીચોતરસ્યાનું ચાટે વર્ષ પુસિ - આ રીતે ત્રણ પ્રકારે સમજી શકાય છે. પ્રથમ સ્વરૂપે આ સૂત્રની વ્યાખ્યા લઘુવૃત્તિના આધારે ઉપર જણાવી છે. દ્વિતીય સ્વરૂપે આ સૂત્રની વ્યાખ્યા - પુલિંગમાં પ્રયોગ ન હોય તો પરસ્પર ન્યોચ અને રૂતરેતર શબ્દ સમ્બન્ધી સ્વાદિ વિભક્તિના સ્થાને મમ્ આદેશ વિકલ્પ થાય છે. - આ પ્રમાણે છે. તેથી રથી કુત્તે વા પરસ્પરમ્ પરસ્પરય વા મરત: અહીં પરસ્પર નામથી વિહિત ષષ્ઠી વિભતિના
પ્રત્યાયના સ્થાને આ સૂત્રથી વિકલ્પ સમું આદેશ થાય છે. તૃતીય સ્વરૂપે આ સૂત્રની વ્યાખ્યા - પુલિંગમાં પ્રયોગ હોય તો પરસ્પર જોડચ અને રૂતરતર નામ સમ્બન્ધી સ્વાદિ વિભતિના સ્થાને કમ્ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. તેથી રૂની નરી. પરસ્પર vસ્પરણ્ય વા મરતઃ - આવો પ્રયોગ સગત થઈ શકે છે. ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસજૅય છે. ૧ |
१५६
