________________
સંખ્યાને ૪૧૦૧૪ી
સમસ્યમાન પદોના અર્થની ગણના (સંખ્યા) સ્વરૂપ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો તે ઇન્દ્ર સામાસિક નામને એકવદ્ભાવ થતો નથી. ગાવશ્ય મહિષાÄ અને પાળી = વાવી = આ વિગ્રહમાં ો અને પાળિ નામને અનુક્રમે મહિષ અને પાવ નામની સાથે “વાર્થે કા:૦ રૂ-૧-૧૧૭' થી દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ઓમહિષ, અને પાળિવાર નામને અનુક્રમે ‘પશુચ્ય૦ ૩-૧-૧૩૨' થી અને ‘પ્રાણિતૂŕ૦ રૂ-૧-૧રૂ૭' થી. એકવદ્ભાવ પ્રાપ્ત હતો, તેનો આ સૂત્રથી સંખ્યાન (ઈયત્તા - પરિચ્છેદ) ની ગમ્યતામાં નિષેધ થવાથી સ્પાદિ - સ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી યજ્ઞ શોમહિષા: અને વવ: પાળિપાવા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- દશ ગાય અને પાડા. ઘણા હાથ અને પગ. ।।૧૪૬॥
પાડન્તિને રૂ/૧/૧૪૭ll
.
સમસ્યમાન પદોના અર્થની ગણનાનું સામીપ્ટ આસપાસ લગભગ) ગમ્યમાન હોય તો તે ( સ્વ - સજાતીય નામોથી આરબ્ધ) દ્વન્દ્વ સમાસમાં નિષ્પન્ન નામને વિકલ્પથી એકદભાવ થાય છે. ગાવશ્ય મહિષાશ્વ આ વિગ્રહમાં વાર્થે દ્વન્દ્વ:૦ ૩-૧-૧૧૭' થી ગો નામને મહિષ નામની સાથે આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ગૌમહિષ નામને આ સૂત્રથી એકવભાવ થવાથી ઉપશમ્ (જીવાતા વશ યેષામ) ગોહિલમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પ પક્ષમાં આ સૂત્રથી એકવદ્ભાવ ન થાય ત્યારે ઉપવા મહિવાઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દશની આસપાસ ગાય અને પાડા. ।।૧૪||
१३८
