________________
નિષ્પન્ન નાખ્યો; ૬ શકાશ; નિત્તમાષ; ત્રફચૈન અને દંઘવા નામને આ સૂત્રથી એકવદ્ભાવ થવાથી प्लक्षन्यग्रोधम् कुशकाशम्; तिलमाषम्; ऋश्यणम् भने हंसचक्रवाकम् આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી એકવદ્ભાવ ન થાય ત્યારે તક્ષચોથા કુશાશ, તિતમાંથી; ઝાડ અને હંસવક્રવાજા: આવો પ્રયોગ થાય છે. આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક નામોના કેન્દ્ર સમાસ સ્થળે તાદૃશ નામને એકવર્ભાવ થાય છે ત્યાં તે સમાસારંભક બધા જ પદો બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક હોવા જોઈએ - એવો નિયમ નથી. એક પદ પણ બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક હોય તો પણ આ સૂત્રથી યથાપ્રાપ્ત એકવર્ભાવ થાય છે. તેથી જ્ઞાફર ચોથા અને વ ચોથાવર આ વિગ્રહમાં સ્કૂલોધમ્ Hક્ષાઘોઘા. આ પ્રમાણે આ સૂત્રથી વિકલ્પથી એકવર્ભાવ થાય છે. - એ યાદ રાખવું. અર્થક્રમશઃપ્લક્ષવૃક્ષો અને ન્યગ્રોધવૃક્ષો. કુશખૂણો. અને કાશતૃણો. તલ અને અડદ ધાન્ય. કશ્ય મૃગો અને એણ નામના મૃગો. હંસ પક્ષીઓ અને ચક્રવાક પક્ષીઓ.
યદ્યપિ વાર્થે ૦િ રૂ-૧-૧૧૭” થી બ્રહ્મચરોધ વગેરે પ્રયોગો વિકલ્પ પક્ષમાં સિદ્ધ જ છે. પરંતુ એકત્વ કે દ્ધિત્વ વિશિષ્ટાર્થક તાદૃશ વૃક્ષાદિવાચક નામોના 4 - સજાતીય નામોથી આરબ્ધ પણ દ્વન્દ સમાસ સ્થળ અને બહુતવિશિષ્ટાર્થક તાદશ વૃક્ષાદિ વાચક નામોના વિજાતીય નામોથી આરબ્ધ બ્દ સમાસ સ્થળે તાદૃશ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન નામને એકવભાવ ન થાય - એ માટે અથદ્ બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક તાદૃશ વૃક્ષાદિવાચક નામોના
• સજાતીય નામોથી આરબ્ધ દ્વન્દ સમાસ સ્થળે તાદૃશ દ્વન્દ્ર સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન નામને જ એકવર્ભાવ થાય - એ નિયમ માટે આ સૂત્રનું પ્રણયન છે. તેથી જ્ઞાઠ્ય ચોઘર્ષ કૂલી ૨ ચોથી વ....... ઈત્યાદિ વિગ્રહમાં કોઈપણ સૂત્રથી એકવદ્ભાવ થતો નથી. તેમ જ Hક્ષાર વાર ઇત્યાદિ વિગ્રહમાં વિજાતીય
१२४
