________________
વાનઃ ૨૫૪૦૧૦થી
સખ્યાવાચક નામ જેનું પૂર્વપદ છે એવા વામનુ અન્તવાલા સ્ત્રીલિંગ બહુવ્રીહિ સમાસને કી પ્રત્યય થાય છે. દે વામની યસ્યાન્ આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન દ્વિવામન્- આ બહુવ્રીહિ સમાસને આ સૂત્રથી ી પ્રત્યય. ‘અનોઽસ્ય ૨-૧-૧૦૮’ થી વામન્ નામના ર્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી દિવાની આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ – બે માળાવાલી. સચ્યારિત્યેય = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સખ્યાવાચક નામ જ જેનું પૂર્વપદ છે - એવા વામનું અન્તવાલા સ્ત્રીલિઙૂગ બહુવ્રીહિ નામને ી પ્રત્યય થાય છે. તેથી કર્તવામ ચર્ચા: આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન રામનું નામને આ સૂત્રથી ી પ્રત્યય થતો નથી. જેથી અમ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી છવ્વામાન પશ્ય આવો પ્રયોગ થાય છે. કામનું નામને ક્રમશઃ ‘ઞનો વા ૨-૪-૧૧’ થી વિકલ્પે ઊ પ્રત્યય અને ‘તામ્યાં વા૦ ૨-૪-૧૧' થી વિકલ્પે કાર્ (ગ) પ્રત્યય થાય ત્યારે હવાનાં પશ્ય અને સામાન્ પશ્ય આવો પ્રયોગ પણ થાય છે. એ યાદ રાખવું. અર્થ - જેની માળા નીકળી ગઈ છે તેને જો. ।।૧૦।।
अनो वा २|४|११ ॥
–
અન્ જેનાં અન્તમાં છે - એવા સ્ત્રીલિઙ્ગ બહુવ્રીહિ સમાસને વિકલ્પે ઊ પ્રત્યય થાય છે. ‘નોપાત્ત્વ૦ ૨-૪-૬રૂ’ થી ઉપાન્ત્યસ્વર ઞ નો જ્યાં લોપ થતો નથી ત્યાં કી પ્રત્યયનો નિષેધ કરેલો હોવાથી આ સૂત્રથી ઉપાત્ત્વલોપ જ્યાં થાય છે ત્યાં જ યથાપ્રાપ્ત વિકલ્પથી ડી પ્રત્યય થાય છે. વહો રાખાનોઽનયોઃ આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન વદુરાનન્ નામને આ સૂત્રથી ડૌ પ્રત્યેય. ‘અનોઽસ્ય ૨-૧-૧૦૮’ થી રાનનું ના ગનો લોપ. તŕ૦૧-૩
२२०
