________________
युजोऽसमासे १२४ /७१ ॥
સમાસ ન હોય તો, ઘુટ્ પ્રત્યય ૫૨માં હોય ત્યારે તેની પૂર્વેના; ‘યુનુંવી યોને (૧૪૭૬)’ આ ધુવન્તિ યુગ્ ધાતુના ટૂ વર્ણની પૂર્વે ર્ નો આગમ થાય છે. યુગ્ ધાતુને “વિવર્ ૧-૧-૧૪૮' થી. વિવર્ (૦) પ્રત્યય. યુઝ્ નામને ત્તિ સૌ તેમજ નપુંસકમાં નસ્ અથવા સ્ પ્રત્યય. ‘નપુંસક્ષ્ય શિઃ ૧-૪-૫૫' થી जस् અને शस् ને શિ આદેશ. આ સૂત્રથી ગ્ ની પૂર્વે સ્ નો આગમ. યુ+ત્તિ આ અવસ્થામાં ‘દીર્ઘા૦ ૧-૪-૪' થી ત્તિ નો લોપ. ‘વત્સ્ય ૨-૧૮૧’ થી ર્ નો લોપ. ‘યુનગ્ન૦ ૨-૧-૭૧' થી સ્ ને ર્ આદેશ થવાથી યુક્ આવો પ્રયોગ થાય છે. યુ+ૌ અને યુ+fશ (રૂ) આ અવસ્થામાં ‘તવર્ગસ્થ૦૧-૩-૬૦' થી ન્ ને ગ્ આદેશ થવાથી ‘યુ અને ‘યુક્તિ’ શનિ આવો પ્રયોગ થાય છે. યુન્ નામને નામ્નઃ પ્ર વદુર્વા ૭-૩-૧૨′ થી આદિમાં વહુ પ્રત્યયથી નિષ્પન્ન વઘુન્ નામને સિપ્રત્યયાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી ચુક્ ની જેમ ‘વયુક્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- જોડનાર. જોડનારા બે (અથવા બેને). જોડનારા કુલો અથવા કુલોને. લગભગ જોડનાર, સમાસ રૂતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમાસ ન હોય તો જ ઘુટ્ પ્રત્યય પરમાં હોય ત્યારે તેની પૂર્વેના - ‘યુનુંપી યોગે’ આ ટ્ વર્ણાન્ત યુદ્ધ્ ધાતુના ટૂ વર્ણની પૂર્વે મૈં નો આગમ થાય છે. તેથી ગમ્યું યુનત્તિ આ અર્થમાં ‘કહ્યુñ તારૂ-૧-૪૧’ થી નિત્યતત્પુરુષ સમાસમાં નિષ્પન્ન अश्वयुज् નામને ત્તિ પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ સિ નો લોપ. વનઃ -ામ્ ૨-૧-૮૬' થી ગ્ ને ૫ આદેશ. વિરામે ग् વા' ૧-૩-૫૧ થી ગ્ ને ન્ આદેશ થવાથી અશ્વયુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સમાસ હોવાથી આ સૂત્રથી નૅ નો આગમ થતો નથી. અર્થ - ઘોડાને જોડનાર. યુદ્ધ કૃતિ વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમાસ ન હોય તો; ઘુટ્ પ્રત્યય ૫રમાં હોય ત્યારે તેની પૂર્વેના યુÍપી યોને” આ જ ટૂ વર્ષાન્ત પુત્ ધાતુના ઘુટ્
क्
=
૧૪૦
