________________
. નાગિની સુવા કાઢીધા
નાનિસ્વરાન્તિ નપુંસક નામ સમ્બન્ધી સિ અને 15 પ્રત્યયનો વિકલ્પથી લુફ (લુપુ નહિ) થાય છે. વારિ શબ્દને સમ્બોધનમાં સિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી સિ નો લુફ (લોપ). “પ્રત્યયોગ પ્રત્યક્ષM શર્ય વિજ્ઞાયતે” અર્થા પ્રત્યાયનો લોપ લફ) થયો હોય તો પણ તેને આશ્રયીને કાર્ય થાય છે. આ પરિભાષાથી સિ પ્રત્યયને સ્થાનિવદૂભાવ થવાથી “દસ્વચ TS: 9-૪-૪' થી રૂ ને સિ ની સાથે ગુણ ઇ આદેશ થવાથી રે વારે આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સિ નો લુફ ન થાય ત્યારે મનેતો - ૪-૫૨' થી સિ નો લુપુ થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્થાનિવભાવાદિ કાર્ય થતું નથી. જેથી તે વારિ! આવો પ્રયોગ થાય છે. પ્રિયત્રિ નામને તિ અને પ્રત્યય. આ સૂત્રથી સિ અને પ્રત્યયનો લુફ. ઉપર્યુક્ત પરિભાષાથી સિ અને કમ્ પ્રત્યયને
સ્થાનિવભાવ. ‘ત્રિવતુ૨૦ ૨-૧-૧' થી ત્રિ ને તિરૂ આદેશ થવાથી પ્રિયતિ સુરમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પ પક્ષમાં આ સૂત્રથી સિ અને નો લુફ ન થાય ત્યારે સનતો હુ ૧-૪-૧૨” થી “સિ અને " પ્રત્યયનો લુ, થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્થાનિવભાવાદિ કાર્યથતું નથી. જેથી પ્રિયત્રિ સુરમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ -પાણી.. પ્રિય ત્રણ સ્ત્રીવાલ કુલ. પ્રિય ત્રણ સ્ત્રીવાલા કુલને IIક્કા
वाऽन्यतः पुमांष्टादौ स्वरे १।४।६२॥
વિશેષ્યના કારણે નપુંસક એવા નામી સ્વરાન નામને, ટ વગેરે વરાદિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો વિકલ્પથી પુંવદ્ ભાવ થાય છે. Iભળોરા () આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી મળી નામને પુંવદ્માવ. વિવૃત્ત ર--૧૮' થી હું ને ૬ આદેશ થવાથી ગ્રામખ્યા ન માવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી મળી નામને પુંવ
૧૩૧
