________________
४४
(૩) ક્ષન્ યો TE: મન્ત = આમાં યોગો વધે છે. અહીં તાયન અર્થમાં
મ્ ધાતુ છે. છે અહીં વ્યવચ્છેદનો અભાવ હોવાથી અથવા વિશેષ અર્થનું ઉપાદાન (કથન) હોવાથી વી ની નિવૃત્તિ થઈ છે.
પોપાત્ ! રૂ-રૂ-૪૨. અર્થ - પરી અને ૩૫ ઉપસર્ગથી પર રહેલાં વૃત્તિ - સ અને તાયન અર્થમાં
વર્તતાં મ્ ધાતુથી કર્તામાં આત્મપદ થાય છે. . . વિવેચન : (૧) પરમિતે = અટક્યા વિના પરાક્રમ કરે છે. અહીં પર,
ઉપસર્ગ પૂર્વક મ્ ધાતુ વૃત્તિ અર્થમાં વર્તે છે. તેથી આ સૂત્રથી
આત્મપદ થયું છે. સાધનિકા ૩-૩-૪૭ માં જણાવ્યા પ્રમાણે થશે. (૨) ૩૫%મતે = અધ્યયનાદિમાં ઉત્સાહ રાખે છે. અહીં ૩૪ ઉપસર્ગ પૂર્વક
મ્ ધાતુ સf અર્થમાં વર્તે છે. તેથી આ સૂત્રથી આત્મપદ થયું છે. પોપતિ વિમ? અનુમતિ = અનુક્રમે ચાલે છે. અહીં પી કે ૩૫ ઉપસર્ગયુક્ત અમ્ ધાતુ નથી પણ તેનું ઉપસર્ગ પૂર્વક છે તેથી આ સૂત્રથી આત્મપદ ન થતાં શેષા.. ૩-૩-૧૦૦ થી પરમૈપદ થયું. સાધનિકા ૩-૩-૪૭ માં જણાવેલ ક્રાતિ પ્રમાણે થશે. વૃજ્યાવિત્યેવ - પરમતિ = તે પરાક્રમ કરે છે. અહીં પૂરી ઉપસર્ગ પૂર્વક મ્ ધાતુ છે પણ વૃજ્યાઃિ અર્થ નથી તેથી આ સૂત્રથી આત્મપદ ન થતાં શેષા... ૩-૩-૧૦૦ થી પરસ્મપદ થયું. સાધનિકા ૩-૩-૪૭ માં જણાવેલ છે.મતિ પ્રમાણે થશે. પૂર્વનાં ૩-૩-૪૮ સૂત્રમાં વૃદ્ધિ અર્થમાં મેં ધાતુથી આત્મપદ સિદ્ધ જ હતું છતાં આ સૂત્રની રચના કરી તે નિયમ માટે છે. નિયમ એ થયો કે વૃજ્યાદ્રિ અર્થમાં પર અને ૩૫ ઉપસર્ગપૂર્વક જ મ્ ધાતુને આત્મપદ થશે. એ સિવાયના બીજા ઉપસર્ગપૂર્વક મ્ ધાતુ હોય તો આત્મપદ નહીં થાય.
વેઃ સ્વાર્થે ! રૂ-રૂ-૧૦ અર્થ- સ્વાર્થ = પાદવિક્ષેપ (પગે ચાલવું) અર્થમાં વર્તતાં વિ ઉપસર્ગથી પર
રહેલાં મ્ ધાતુથી કર્તામાં આત્મપદ થાય છે. *
