________________
૫૮૨
. ત્રિવૃષા-પ્રાણ્યે (૧૩૧૨) ને સ્વાદ... ૪-૪-૩૨ થી ૬ ની પ્રાપ્તિ હતી તેનો આતિ: ૪-૪-૭૧ થી આ ઇત્ હોવાથી નિષેધ સિદ્ધ જ હતો અને શસૂ-હિંસાયામ્ (૫૪૯) ને તિો વા ૪-૪-૪૨ થી રૂર્ ની વિકલ્પે પ્રાપ્તિ હતી. વિકલ્પે ટ્ આગમ થતો હોવાથી વેટોપત: ૪૪-૬૨ થી રૂર્ નો નિષેધ સિદ્ધ જ હતો છતાં આ સૂત્ર બનાવ્યું તેથી હવે પ્રગલ્ભ અર્થ હોય તો જ આ સૂત્રથી રૂર્ નો નિષેધ થશે. તે સિવાયનો અર્થ જણાતો હોય તો ધૃધ્ ધાતુને ૪-૪-૩૨ થી અને શસ્ ધાતુને ૪-૪-૪૨ થી રૂર્ આગમ થશે.
પ્રાક્ર્મ કૃતિ વિમ્ ? ધર્ષિત: = તિરસ્કૃત થયેલ, વિજ્ઞપ્તિત: = હણાયો. ષિત: ની સાધનિકા 7 ડીસ્ક્... ૪-૨-૨૭ માં કરેલી છે. પણ અહીં ત્ત્વ પ્રત્યય ભાવમાં ન હોવાથી સ્તાદ્ય... ૪-૪-૩૨ થી રૂર્ થશે. અહીં પ્રગલ્ભ અર્થ નથી તેથી આ સૂત્રથી રૂર્ નો નિષેધ થયો નથી.
ન
ષ: છું-ને । ૪-૪-૬૭
=
અર્થઃ- કૃચ્છ (દુઃખ) અને ગહન અર્થમાં વર્તતાં ધ્ ધાતુથી ૫૨માં ૨હેલાં h-hવતુ પ્રત્યયની આદિમાં રૂટ્ આગમ થતો નથી. વિવેચન - (૧) જં તુ: વન્ દુ:ખ કષ્ટ છે, ૠ: અગ્નિઃ અગ્નિ કષ્ટદાયક છે, ં વન તુવાદ્દમ્ = વન ગહન છે. (દુઃખે પાર કરી શકાય તેવું છે.) સાનિકા ૪-૪-૬૬ માં જણાવેલ ધૃષ્ટઃ પ્રમાણે થશે. પણ હ્ર પ્રત્યય ષોઽનિટ: ૫-૩-૩ થી થશે. સ્તાદ્ય... ૪-૪-૩૨ થી રૂટ્ આગમની પ્રાપ્તિ હતી તેનો કૃચ્છ અને ગહન અર્થમાં આ સૂત્રથી નિષેધ થયો છે.
=
ાન કૃતિ વિમ્ ? ઋષિતં સ્વપ્નમ્ = કસાએલ સોનું, અહીં કૃચ્છુ કે ગહન અર્થ નથી તેથી આ સૂત્રથી રૂર્ આગમનો નિષેધ ન થતાં સ્વાદ... ૪-૪-૩૨ થી રૂર્ આગમ થયો છે.
घुषेरविशब्दे । ४-४-६८
અર્થ:- વિશબ્દ (અનેક પ્રકારનાં શબ્દોવાળું અથવા પ્રતિજ્ઞા કરાએલું વાક્ય.) અર્થ ન જણાતો હોય તો યુધ્ ધાતુથી પરમાં રહેલાં -જીવતુ પ્રત્યયની આદિમાં રૂટ્ આગમ થતો નથી.
