________________
४७६ કહેવાય પણ મન ધાતુ ધુટુ વર્ણાન્ત નથી તેથી આ સૂત્રથી સિદ્ નો
લોપ થયો નથી. (૨) મોષ્ટ ગોષ્ઠી: - અહીં નું ધાતુ હૃસ્વ સ્વરાજો છે તેનાથી પરમાં
અનિદ્ સત્ પ્રત્યય પણ છે છતાં ચુ ધાતુમાં રહેલ ૩ નો ગુણ કરવો એ નિત્ય કાર્ય હોવાથી સિદ્ નો લોપ કરવો એ (આ સૂત્રનું કાર્ય). પર હોવા છતાં પહેલાં ગુણ થાય છે અને ગુણ થયા પછી ધાતુ છૂરવા સ્વરાન્ત રહેતો નથી તેથી આ સૂત્રથી સિદ્ નો લોપ થયો નથી.' तथोरिति किम् ? अभित्साताम्, अभित्सत - अकृषाताम्, अकृषत - અહીં ઉપદ્ ધાતુ ધુમ્ વર્ણાન્ત અને 9 ધાતુ હુરવ સ્વરાજો હોવા છતાં તકારાદિ કે થકારાદિ પ્રત્યય નથી પણ માતામ્ અને મા એ સ્વરાદિ પ્રત્યય હોવાથી આ સૂત્રથી સિદ્ પ્રત્યયનો લોપ થયો નથી. fપર્વતિ... ૪-૩-૬૬ થી તુ નો અધિકાર ચાલુ હોવા છતાં આ સૂત્રમાં તુ નું ગ્રહણ સિદ્ પ્રત્યયનાં સ્થાનિવર્ભાવ માટે છે તેથી સિદ્ આશ્રયીને થતાં વૃદ્ધિ વિગેરે કાર્યો સિદ્ નો લોપ થયે છતે પણ થશે. જેમકે વત્ ધાતુનું વાત્તમ્ થશે. તનમ્યો. ૪-૩-૬૮ થી તથાતિ નો અધિકાર ચાલુ હોવા છતાં આ સૂત્રમાં તથ નું ગ્રહણ વ્યાપ્તિ માટે છે તેથી સાહચર્યનું ગ્રહણ નહીં થાય. એટલે પરમૈપદનાં સકારાદિ પ્રત્યયો પણ ગ્રહણ થશે. જેમકે અત્તમ્ ગૌત્તાનું અર્પિત્ત. સ્થાનિવર્ભાવ થવાથી વ્યગ્નના... ૪-૩-૪૫
થી વૃદ્ધિ થઈ છે. # સૂત્રમાં તો એ પ્રમાણે દ્વિવચનનું ગ્રહણ છુટું વર્ણાન્ત અને હૃસ્વ સ્વરાત્તની સાથે યથાસંગની નિવૃત્તિ માટે છે.
____इट ईति । ४-३-७१ અર્થ:- રૂ થી પર રહેલાં સિદ્ પ્રત્યયનો ત્ પર છતાં લોપ થાય છે. વિવેચન - (૧) મનાવી = તેણે કાપ્યું.
તૂ+ - દ્રિ-તા. ૩-૩-૧૧ થી તિ પ્રત્યય. તૂ++ઃ - સન... ૩-૪-૫૩ થી સર્વ પ્રત્યય. ' તૂરૂ+ત્ - તા. ૪-૪-૩ર થી ર્ આગમ.
