________________
૪૫૪
અવીત્, અળવીત્ વિગેરે પ્રયોગો થશે. વીત્ ની સાધનિકા ૪૩-૪૪ માં કરેલી છે. તે પ્રમાણે ઓ નો અવ્ થયા પછી આ સૂત્રથી ઞ ની વૃદ્ધિ થઈ છે.
=
વ્યજ્ઞનાવેરિતિ વ્હિમ્ ? મામવાન્ ઞીત્ – તમે ન ભટકો. સાનિકા ઉપર જણાવેલ અખાત્ પ્રમાણે થશે. સ્વરાદિ ધાતુ હોવાથી આ સૂત્રથી ઉપાત્ત્વ સમાન સ્વરની વૃદ્ધિ થઈ નથી. અને અહીં માક્ નો યોગ હોવાથી સ્વારે... ૪-૪-૩૧ થી આદિસ્વરની વૃદ્ધિ થઈ નથી. પાન્યસ્થતિ નિમ્ ? અવધીત = તેણે હણ્યો, માર્યો. સાનિકા અદ્યતન્યાં... ૪-૪-૨૨ માં કરેલી છે. અહીં વધ આદેશ કારાન્ત હોવાથી ઉપાજ્યમાં મૈં નથી તેથી આ સૂત્રથી વૃદ્ધિ થઈ નથી. અત કૃતિ વિમ્ ? અવેવીત્ = તેણે ક્રીડા કરી. વિ+ટ્ર્ - ૩-૩-૧૧, વિ+સ્+ર્ - ૩-૪-૫૩, વિવ્+*સ્+( - ૪-૪-૩૨, અવિવ++ન્યૂ+વ્ - ૪-૪-૨૯, અતિ+રૂ++ર્ - ૪-૩-૬૫, અહેવિ++ર્ - ૪૩-૪, અહેવિ+જ્ - ૪-૩-૭૧, અઢેવીર્ - ૧-૨-૧, અદ્રેવીત્ - ૧૩-૫૧. અહીં ઉપાજ્યમાં ઞ નથી. રૂ તેથી આ સૂત્રથી વિકલ્પે વૃદ્ધિ ન થતાં ૪-૩-૪ થી ગુણ થયો છે. સેટીÒવ - અધાક્ષીત્ = તેણે બાળ્યું. સાનિકા ૩-૪-૫૫ માં કરેલી છે. અહીં અનિટ્ સિદ્ પ્રત્યય ૫રમાં હોવાથી આં સૂત્રથી વ ્ ધાતુનાં ઉપાન્ય જ્ઞ ની વૃદ્ધિ થઈ નથી. પણ ૪-૩-૪૫ થી વૃદ્ધિ થઈ છે. ૪૪-૫૬ થી રૂર્ નો નિષેધ થયો છે.
વ-વન-જૂ: । ૪-૨-૪૮
અર્થઃ- પરઐપદનાં વિષયભૂત સેટ્ સિદ્ પ્રત્યય પર છતાં वद् અને व्रज् ધાતુનાં તેમજ ત્ અને ર્ અન્તવાળા ધાતુનાં ઉપાન્ય ૬ ની વૃદ્ધિ થાય છે.
વિવેચન - (૧) અવાવીત્ = તે બોલ્યો. વય્-વાયાં વાષિ (૯૯૮), વહુસ્તુત્યમિવાનનયો: (૭૨૧) સાધનિકા ૪-૩-૪૭ માં જણાવેલ માળીત્ પ્રમાણે થશે. પણ અહીં વૃદ્ધિ આ સૂત્રથી થશે. એજ પ્રમાણે - (૨) અન્નાનીત = તે ગયો. ત્રન-તૌ (૧૩૭)
