________________
૪૦૩
પર આત્મનેપદનો પ્રત્યય નથી પણ પરૌંપદનો અન્તિ પ્રત્યય છે તેથી આ સૂત્રથી અન્તિ નાં અત્ નો અત્ આદેશ થયો નથી. તિવાં વઃ પરમૈં । ૪-૨-૨૨૭
અર્થ:- વિજ્ ધાતુથી પર રહેલાં પરમૈપદનાં તિક્ વિગેરે નવ પ્રત્યયનાં સ્થાને પરમૈપદનાં જ અનુક્રમે ળવ્ વિગેરે નવ પ્રત્યયો વિકલ્પે થાય છે. વિવેચન - (૧) વેલ, વેત્તિ તે જાણે છે.
=
વિ-તિ - તિવ્... ૩-૩-૬ થી તિલ્ પ્રત્યય.
વિ+જ્ઞ - આ સૂત્રથી તિવ્ નો વ્ આદેશ.
આ
વેવ - તો... ૪-૩-૪ થી ઉપાન્ય રૂ નો ગુણ ૬. વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી વ્.આદેશ ન થાય ત્યારે વિ+ત્તિ, વે+ત્તિ - અયો... ૧૩-૫૦ થી द् નો. સ્ થવાથી વેત્તિ રૂપ થશે.
=
(૨) વિતુ:, વિત્ત: = તેઓ બે જાણે છે. અહીં તસ્ પ્રત્યયનાં સ્થાને અતુલ્ પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે.
(૩) વિદુ:, વિન્તિ = તેઓ જાણે છે. અહીં અન્તિ પ્રત્યયનાં સ્થાને સ્ પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે.
=
(૪) વેલ્થ, વેલ્સિ તું જાણે છે. અહીં સિક્ પ્રત્યયનાં સ્થાને થવ્ પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે. ધો... ૪-૩-૪ થી ઉપાન્ય રૂ નો ગુણ ૫ થશે. (૫) વિદ્યુ:, વિત્થ: અથુસ્ પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે.
=
તમે બે જાણો છો. અહીં થમ્ પ્રત્યયનાં સ્થાને
તમે જાણો છો. અહીં થ પ્રત્યયનાં સ્થાને જ્ઞ પ્રત્યય
=
(૬) વિદ્, વિત્થ વિકલ્પે થયો છે.
(૭) વેલ, વેદ્રિ = હું જાણું છું. અહીં મિક્ પ્રત્યયનાં સ્થાને વ્ પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે. ધો... ૪-૩-૪ થી ઉપાન્ય રૂ નો ગુણ ૫ થશે.
(૮) વિદ, વિદઃ = અમે બે જાણીએ છીએ. અહીં વસ્ પ્રત્યયનાં સ્થાને વ પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે.
=
અમે જાણીએ છીએ. અહીં મસ્ પ્રત્યયનાં સ્થાને મ
(૯) વિદ્ય, વિશ્વ: પ્રત્યય વિકલ્પે થયો છે.
