________________
. ૩૯૯ વિવેચન - (૧) છીવ = તું ઘૂંક. કિન્વ-નિરસને (૪૬૩) સાધનિકા ૪-૨-૧૦૯
માં જણાવેલ ઝામ પ્રમાણે થશે. અહીં પહેલાં ગણનો જ ઝિલ્ ધાતુ ગ્રહણ થશે. કેમકે કિવૃત્ ચોથા ગણનાં ધાતુનું તો વાવે... ર-૧-૬૩ થી દીર્ઘ થાય જ છે. વન્નામ, સ્ના) = તું થાક, તું ગ્લાનિ પામ. વર્તમૂ-રસ્તાની (૧૨૩૭) સાધનિકા ૪-૨-૧૦૯ માં જણાવેલ છે૫, ઝામ્ય પ્રમાણે થશે. અહીં
પ્રાસ. ૩-૪-૭૩ થી શ્ય વિકલ્પ થાય છે. તેથી શ્ય અને શત્ બન્ને થશે. (૩) ગામ = તું ખા. મૂ-મને (૩૮૦) સાધનિકા ૪-૨-૧૦૯ માં !
જણાવેલ ઝામ પ્રમાણે થશે. ' માહિતિ વિમ્ ? વમ = તું ખા. મા ઉપસર્ગથી પર વમ્ ધાતુ ન હોવાથી આ સૂત્રથી દીર્ઘ થયો નથી. તે પ્રમાણે વિવમ અહીં પણ વિ.
પૂર્વક છે ના પૂર્વક નથી તેથી પણ આ સૂત્રથી સ્વર દીર્ઘ થયો નથી. જ છવૂ અને વસ્ત્રમ્ એ પ્રમાણે સૂત્રમાં ઉકાર સહિત નિર્દેશ કરેલો
હોવાથી વેફર્તુવન્ત માં આ સૂત્રથી ધાતુનો સ્વર દીર્ઘ થતો નથીજેમકે તેવિત્, વંર્વતમ. અહીં વેફસ્તુવન્ત તેષ્ઠિત્ અને વંવત્નમ્ ધાતુને શતૃ. પ્રત્યય લાગ્યો છે તેથી આ સૂત્રથી દીર્ઘ આદેશ થયો નથી. પરંતુ વમ્ " ધાતુનું ચતુવન્ત વેશ્ચમ્ થાય અને તેને અત્ (શg) પ્રત્યય લાગે તો આ સૂત્રથી દીર્ઘ થશે. જેમકે – વેશ્ચીમ. અત્યાવિત્યેવ – માવતિ = વારંવાર ખાય છે. સાધનિકા ૪ર-૧૦૯ માં જણાવેલ વક્તિ પ્રમાણે થશે. અહીં તિવાદિ પ્રત્યય મામ્ ધાતુથી તરત જ પરમાં છે તેથી આ સૂત્રથી વિમ્ ધાતુનો સ્વર દીર્ઘ થયો નથી.
शम्सप्तकस्य श्ये । ४-२-१११ બર્થ- પ્રત્યય પર છતાં શમ્ વિગેરે સાત (, રમુ, તમ્, શ્રમુ પ્રમ્ લમ્
અને મદ્ર) ધાતુઓનો ઉપાજ્યસ્વર દીર્ઘ થાય છે. વેચન - (૧) શાર્ગ = તું શાન્ત થા. શમૂ-૩૫શને (૧૨૩૦)
શ+હિં - તુવૃતામ્... ૩-૩-૮ થી પ્રત્યય. શમા +હિં - દ્રિવારે... ૩-૪-૭ર થી ગ્ય પ્રત્યય.
