________________
૩૮૬
(૩) રિદ્ધતિ, વૃદ્ધિન્તિ = દરિદ્ર બનતાં કુલો. ૪-૨-૯૬ થી આ નો લોપ થશે: (૪) નાપ્રતિ, નાપ્રન્તિ = જાગતાં કુલો. વર્ષાવે... ૧-૨-૨૧ થી ૠ નો ર્ થશે. (૫) વાસતિ, વાસન્તિ = પ્રકાશ પામતાં કુલો, કુલોને. (૬) શાપતિ, शासन्ति = શાસન કરતાં કુલો, કુલોને.
શાવિતિ જિમ્ ? વતી, ધતી તે અહીં નસ્-શસ્ પ્રત્યય જ નથી તેથી શિ પ્રત્યય પણ ન થાય. અહીં તો મૈં પ્રત્યય છે તે નો ગૌરી: ૧-૪-૫૬ થી ર્ફે આદેશ થયેલો છે તેથી ઋતુતિ: થી ત્ ઉમેરાતો પણ નથી અને આ સૂત્રથી લોપ પણ થતો નથી.
નશાઽતઃ । ૪-૨-૧૬
અર્થઃ- અવિત્શિત્ પ્રત્યય પર છતાં દ્વિત્વ કરાએલાં ધાતુઓનાં આ નો, પથ્ વિગેરે પાંચ ધાતુઓનાં આ નો અને ના પ્રત્યયનાં આ નો લોપ થાય છે. વિવેચન - (૧) fમમતે = તેઓ માપે. છે. માઁ-માને (૧૦૭૩)
1
મા+અત્તે - તિબ્... ૩-૩-૬ થી અન્ને પ્રત્યય. मामा+अन्ते હવ.... ૪-૧-૧૨ થી ધાતુ દ્વિત્વ. ममा+अन् દૂ૧: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનો સ્વર Çસ્વ. મિમા+બન્ને - પ્-Ç-મા... ૪-૧-૫૮ થી પૂર્વનાં ૬ નો રૂ. मिमन्ते આ સૂત્રથી મા નાં આ નો લોપ.
मिते અનતો... ૪-૨-૧૧૪ થી અન્ને નાં અશ્ નો અત્
એજ પ્રમાણે - અન્તામ્ પ્રત્યય પર છતાં મિમતામ્, અન્ત પર છતાં - અમિમત. હૈં। ધાતુ અન્તિ-સંનિહતે, અન્તામ્-સંનિહતામ્, અન્ત-સાનહત.
–
-
=
-
(૨) દ્રિતિ તેઓ દરિદ્ર થાય છે.
दरिद्रा+अन्ति
रा+अि
તિર્... ૩-૩-૬ થી અન્તિ પ્રત્યય.
અન્તો... ૪-૨-૯૪ થી અન્તિ નાં સ્ નો લોપ. दरिद्रति આ સૂત્રથી દ્રા નાં આ નો લોપ. એજ પ્રમાણે
-
-
વન્દ્રિતુ. નક્ક્ષ વિગેરે પાંચમાંથી વૃદ્ધિ જ આકારાન્ત છે. તેથી એક વૃદ્ધિા જ ધાતુ અહીં ગ્રહણ થશે.
