________________
૩૦૦
समुद्+न આ સૂત્રથી ત્ નો મૈં વિકલ્પ.
समुन्न રવા....૪-૧-૬૯ થી ર્ નો સ્. પ્તિ પ્રત્યય, સોર, ૨:પવાસ્તે... થી સમુત્ર: પ્રયોગ થશે. વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી ત્ નો 1 ન થાય ત્યારે સમુ+ત – અઘોષે... ૧-૩-૫૦ થી ર્ નો ત્ થવાથી સમુત્ત: પ્રયોગ થશે.
-
(૮) નુત્ર:, નુત્ત: સમુદ્ર:, સમુત્ત: પ્રમાણે થશે.
=
પ્રેરણા કરાએલો. ગુવં-પ્રેરણે (૧૩૭૦) સાધનિકા
www
(૯) વિત્ર:, વિત્ત: = વિચારેલો. વિપ્િ-વિદ્યારળે (૧૪૯૭) સાધનિકા સમુદ્ર:, સમુત્ત: પ્રમાણે થશે. વિન્ને એ પ્રમાણે સ્ નો નિર્દેશ કરેલો હોવાથી વિવિજ્-સત્તાયામ્ (૧૨૫૮) દિવાદિ ગણનાં અને વિસ્તૃતીતાપે (૧૩૨૨) તુદાદિ ગણનાં વિદ્ ધાતુથી પર રહેલ 5 અને નવતુ નાં ત્ નો સ્ વા... ૪-૨-૬૯ થી નિત્ય થશે. જેમકે વિજ્ર:, વિન્નવાન્. ૠ અને હ્રીઁ ધાતુમાં ત્ નાં ગ્ ની પ્રાપ્તિ ન હતી, ધ્રા, ધ્રા અને ધાતુમાં વ્યાના... ૪-૨-૭૧ થી ત્ નાં ગ્ ની પ્રાપ્તિ હતી અને ક ્ નુર્ અને વિદ્ ધાતુમાં રવા૬... ૪-૨-૬૯ થી સ્ નાં ગ્ ની પ્રાપ્તિ હતી સર્વત્ર આ સૂત્રથી વિકલ્પ કર્યો. પણ ર્ અન્તવાળા ધાતુનાં ર્ નો વ્ રવા.... ૪-૨-૬૯ થી થશે. અને જ્યાં ત્ નો ન્ ન થાય ત્યાં ધાતુનાં નો મૈં પણ નહીં થાય.
द्
ટ્વીળવાન, હ્રીતવાન્ એ પ્રમાણે એકજ ઉદાહરણ આપ્યું છે પણ બધા ધાતુનાં ઉદાહરણ થશે. જેમ કે - ૠળવાન્-ૠતવાન, પ્રાળવાનું-પ્રાતવાન્, પ્રાળવાનું-પ્રાતવાનું, ત્રાળવાનું-ત્રીતવાન,સમુત્રવાન્-સમુર્ત્તવાન, નુન્નવાન્નુત્તવાન્, વિન્નવાન્-વિત્તવાન પ્રયોગો થશે.
ટુ-ગોરૂ ચ । ૪-૨-૭૭
અર્થ:- ૩ અને ગુ ધાતુથી પર રહેલ TM અને વતુ નાં ત્ નો ન્ થાય છે અને તેના યોગમાં વુ અને શુ ધાતુનાં ૩ નો થાય છે. વિવેચન - (૧) ટૂન: = દુષિત થયેલો, દૂણાયેલો. સુકું-૩પતાપે (૧૨૯૭) સાધુનિકા ૪-૨-૭૦ માં જણાવેલ સુનઃ પ્રમાણે થશે. પણ ત્ નો સ્ આ સૂત્રથી થાય ત્યારે ૬ નાં ૩ નો ૩ થવાથી જૂન: પ્રયોગ થશે.
