________________
૩૩૩ પ્રાન્ ધાતુ – વિપ્રસન્ત, ગવપ્રાસ.
__ ऋदृवर्णस्य । ४-२-३७ અર્થ-ડે પ્રત્યય પરમાં છે જેને એવો fણ પ્રત્યય પર છતાં ધાતુનાં ઉપાજ્ય
ઋ વર્ણનો ૨ આદેશ વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન - (૧) વીવૃતત્ = વર્તાવ્યું. વૃ-વર્તને (૯૫૫) સાધનિકા ૪
૨-૩૬ માં જણાવેલ વિપ્રનત્ પ્રમાણે થશે. પરન્તુ ૪-૧-૪૪, ૪૧-૪૨ સૂત્ર નહીં લાગે. આ સૂત્રથી ઋ નો જ ઋ આદેશ થવાથી ગુણ ન થયો. ઋતોત્ ૪-૧-૩૮ થી પૂર્વનાં ઋ નો એ થયો. તે મ નો ડું થયા પછી ૪-૧-૬૪ થી દીર્ઘ થશે. વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી ૨
આદેશ ન થાય ત્યારે – છે વિવત્ = વર્તાવ્યું.
વૃ+રૂ – પ્રયોજી... ૩-૪-૨૦ થી fr[ પ્રત્યય. વર્તિ - તો... ૪-૩-૪ થી 28 નો ગુણ , વર્તિસ્ - દ્રિત. ૩-૩-૧૧ થી ત્ પ્રત્યય. વર્તિ++ત્ - fr-fશ્ર. ૩-૪-૫૮ થી ૪ પ્રત્યય. વૃવતંગ્રન્ - કાશ... ૪-૧-ર થી આદ્ય એકસ્વરાંશ ધિત્વ. વર્ત+૩+ન્ - સતીત્ ૪-૧-૩૮ થી પૂર્વનાં 2 નો .
વર્તિ++ - ક. ૪-૪-૨૯ થી મદ્ આગમ. વિવર્તમ્ - નેનિટિ ૪-૩-૮૩ થી fr[ નો લોપ. વિવર્ત- ઈ. ૧-૩-૩૧ થી 7 દ્વિત્વ.
નવવર્ણત્- વિરામે વી ૧-૩-૫૧ થી ૬ નો ત્. (૨) સવીતત્ = પ્રશંસા કરાવી. ત–સંશદ્રને (૧૬૪૯) સાધનિકા
૪-૨-૩૬ માં જણાવેલ વિપ્રનત્ પ્રમાણે થશે. પરંતુ ૪-૧-૪૪, ૪૧-૪૨ સૂત્ર નહીં લાગે. પણ ૪-૧-૪૬ સૂત્ર લાગશે. આ સૂત્રથી શ્રુ
નો ઋ આદેશ થવાથી ત્ નો જીર્ આદેશ ન થયો. ઋતોડત્ થી * ૐ નો ન થયો. તે નો રૂ થયા પછી ૪-૧-૬૪ થી દીર્ઘ થયો.
| વિકલ્પપક્ષે આ સુત્રથી ઋ આદેશ ન થાય ત્યારે –
