________________
૨૮૩
आङोऽन्धूधसोः । ४-१-९३
અર્થ:- અને હ્રવતુ પ્રત્યય ૫૨ છતાં અન્ધુ (કુવો) અને ધમ્ (સ્તન) અર્થમાં વર્તતાં આ ઉપસર્ગ પૂર્વક વ્યાય્ ધાતુનો પ↑ આદેશ થાય છે. વિવેચન - (૧) આપીન: અન્ધુઃ = મોટો કુવો. આવીનમ્ ધ: = મોટું સ્તન (આંચળ) સાનિકા ૪-૧-૯૨ માં જણાવેલ પૌનમ્ પ્રમાણે થશે. अन्धूधसोरिति किम् ? आप्यानः चन्द्रः વધેલો – પૂર્ણ (પૂનમનો) ચન્દ્ર. સાધનિકા ૪-૧-૯૨ માં જણાવેલ પ્રપ્યાન: પ્રમાણે થશે. અહીં અન્તુ કે સ્ અર્થ ન હોવાથી આ સૂત્રથી પ્લાય્ નો પૌ થયો નથી.
-
आङ एवेति नियमांत् પ્રપ્યાન: અન્ધુ:, પરિધ્યાનમ્ ઝંધ: - અહીં અન્ધુ અને ધમ્ અર્થ હોવા છતાં આ ઉપસર્ગ પૂર્વક વ્યાય્ ધાતુ ન હોવાથી આ સૂત્રથી પ્લાય્ નો પ↑ થયો નથી. સાધુનિકા ૪-૧-૯૨ માં જણાવેલ પ્રપ્યાન: પ્રમાણે થશે.
-
ાયઃ ી વા। ૪-૨-૧૪
અર્થ:- ૐ અને વતુ પ્રત્યય પર છતાં સ્પાય્ ધાતુનો સ્ત્રી આદેશ વિકલ્પે થાય છે.
.
→
વિવેચન - (૧) ઋીત:, `òીતવાન્ = વધેલો. સ્પાયર્ - વૃદ્ધી (૮૦૪) ૫૧-૧૭૪ થી -જીવતુ પ્રત્યય, આ સૂત્રથી ય્ નો ૌ આદેશ થવાથી òીત, ôીતવત્ બનશે. સિ,. સોહ:, ર:પવાસ્તે... લાગવાથી ôીતઃ પ્રયોગ થશે. અને ઋીતવાન્ ૪-૨-૬૭ માં જણાવેલ હૃત્રવાન્ પ્રમાણે થશે.જ્યારે ી આદેશ ન થાય ત્યારે...
(૨) ત:, તવાન્ = વધેલો. ૫-૧-૧૭૪ થી ઇ-ઋવતુ પ્રત્યય થશે. પ્રશ્નમઃ સ્વઃ સ્ત્રી। ૪-૨-૧
અર્થ:- ૬ અને હ્રવતુ પ્રત્યય પર છતાં પ્રશ્નમ્ (બંને સાથે) ઉપસંર્ગપૂર્વક સ્વૈ ધાતુનો સ્ત્રી આદેશ થાય છે.
વિવેચન - પ્રસંસ્તીત:, પ્રસંસ્તીતવાન્
સપાતે-શબ્દે ૬ (૪૦)
प्रसम्+स्त्यै+त
=
=
ભેગો થઈ ગયો, અવાજ કર્યો. સ્વૈ
છૅ... ૫-૧-૧૭૪ થી ò પ્રત્યય.
