________________
૧૮૯ પ્રારીષ્ટ : સ્વયમેવ = ગાય સ્વય ઝરી. સુબુ - અનવને (૧૦૮૩) આ કર્મકર્તરિ વાક્ય છે. અહીં પધાત... ૩-૪-૮૬ થી વિદ્ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિનો આ સૂત્ર નિષેધ કર્યો તેથી ૩-૪-૮૬ થી આત્મપદનો પ્રત્યય થયો છે. પ્ર+સુ+ત - દ્રિ-તા.... ૩-૩-૧૧ થી તે પ્રત્યય. પ્ર+સુ+નુ+ત - સન.... ૩-૪-૫૩ થી સિદ્ પ્રત્યય. પ્ર+મઢુ+સુ+ત - અધાતો... ૪-૪-૨૯ થી મદ્ આગમ. પ્રસ્તુ++ત - સમાનાનાં.. ૧-૨-૧ થી 8 + = ગા પ્રસ્ત્રોત – મનો... ૪-૩-૧ થી ૩ નો ગુણ ગો. પ્રાસ્રોત – નાથા... ૨-૩-૧૫ થી { નો ૬.
પ્રાસ્ત્રોઇ - તવાય. ૧-૩-૬૦થી ટૂ નો ટુ. (૪) શ્રિયત્ રë vs = દંડીએ દંડ ઉંચો કર્યો. આ કર્તરિ વાક્ય છે.
શિથિયd ve: સ્વયમેવ = દંડ સ્વયં ઉંચો થયો. આ કર્મકર્તરિ વાક્ય છે. સાધનિકાળ-ઝ. -૪-૫૮ માં જણાવેલ શકયત્ પ્રમાણે થશે. અહીં પધાતી. ૩-૪-૮૬ થી ઉગ પ્રત્યાયની પ્રાપ્તિનો આ સૂત્રે નિષેધ
કર્યો છે તેથી ૩-૪-૮૬ થી જ આત્મપદનો પ્રત્યય થયો. (૫) ઊંત્ ઐશ્વર્વ ચૈત્રઃ = ચૈત્રે ઘોડાને સુંદર ચાલે ચલાવ્યો. આ
કર્તરિ વાક્ય છે. વ્યકૃત સૈધવ સ્વયમેવ = ઘોડો સ્વયં સુંદર ચાલ ચાલ્યો. આ કર્મકર્તરિ વાક્ય છે. સાધનિક પરિ... ૩-૪-૮૭ માં જણાવેલ કપરું પ્રમાણે થશે. વન: મ્ સૂત્ર નહીં લાગે. અહીં પધાતી..૩-૪-૮૬ થી ઉગ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિનો આ સૂત્રથી નિષેધ થયો છે અને વેTI:... ૩-૩-૮૫ થી અકર્મક ધાતુને આત્મપદનું વિધાન હોવાથી ૩-૪-૮૬ સૂત્ર થી જ કર્મકર્તરિ પ્રયોગમાં આત્મપદ થયું છે.
આમેનપદવિધિમાં અકર્મક વિષયમાં અન્ય ઉદાહરણ આ પ્રમાણે છે. (૧) મંવધીત્ જેપ: = ગોવાળે ગાયને હણી. આ કર્તરિ વાક્ય છે.
મોહત : વયમેવ = ગાય સ્વયં હણાઈ. આ કર્મકર્તરિ વાક્ય છે. અહીં નાડો...૩-૩-૮૬ થી અકર્મક ધાતુને આત્મપદનું વિધાન છે
