________________
૧૬૭
વિવેચન :- (૧) બ્રાસ્યતે તે પ્રકાશિત થાય છે. દુષ્પ્રાપ્તિ-ઢૌસૌ (૮૪૭)
પ્રાપ્+તે - તિતત્.... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
પ્રાસ્યતે - આ સૂત્રથી શ્ય પ્રત્યય. શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે શય્.
પ્રાર્+તે - તિવ્રુતસ્ત્.... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
પ્રાપ્તતે - ર્રાર્ય... ૩-૪-૭૧ થી શબ્ પ્રત્યય.
(૨) ખ઼ાસ્યતે = તે શોભે છે. યુમ્નાસિ-વીસી (૮૪૮) સાધનિકા ગ્રામ્યતે પ્રમાણે થશે. શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે સ્નાતે. સાધનિકા પ્રા પ્રમાણે થશે.
(૩) પ્રાકૃતિ = તે ભટકે છે. પ્રભૂ-અનવસ્થાને (૧૨૩૪) સાનિકા પ્રાસ્યતે પ્રમાણે થશે. શમ્... ૪-૨-૧૧૧ થી શ્રધ્ ધાતુનો સ્વર દીર્ઘ થાય છે. શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે વ્ પ્રત્યય પ્રમતિ સાધનિકા પ્રાપ્તતે પ્રમાણે થશે.
(૪) ામ્યતિ = તે ચાલે છે. મૂ-પાવિક્ષેપે (૩૮૫) સાધનિકા પ્રાસ્યતે પ્રમાણે થશે. શ્ય પ્રત્યગ્ન ન થાય ત્યારે શત્ પ્રત્યય ામતિ. સાધનિકા પ્રાપ્તતે પ્રમાણે થશે. મો... ૪-૨-૧૦૯ થી મ્ ધાતુનો સ્વર દીર્ઘ થાય છે.
(૫) વાતિ = તે કરમાય છે. નમૂવ્-નૌ (૧૨૩૭) સાધનિકા પ્રાસ્યતે પ્રમાણે થશે. શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે શય્ પ્રત્યય વક્તામતિ. સાધનિકા પ્રાપ્તે પ્રમાણે થશે. છિવૂ... ૪-૨-૧૧૦ થી વતમ્ ધાતુનો - સ્વર દીર્ઘ થાય છે.
(૬) વ્રૂતિ = તે ડરે છે. સૈ-મયે (૧૧૭૧) સાધનિકા પ્રાપ્યતે પ્રમાણે થશે. શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે શય્ પ્રત્યય ત્રૈક્ષતિ. સાધનિકા પ્રાપ્તતે પ્રમાણે થશે.
(૭) ત્રુતિ = તે તુટે છે, તે છેદે છે. ૩-છેને (૧૪૩૭) સાનિકા પ્રાસ્યતે પ્રમાણે થશે. શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે શ પ્રત્યય વ્રુતિ. સાધનિકા પ્રાપ્તે પ્રમાણે થશે. તુવે.... ૩-૪-૮૧ થી જ્ઞ વિકરણ લાગશે. અને ગુણ નહીં થાય.
