________________
.
૧૬૫
હતા. હ+તા દન્તા સાધનિકા સુગમ છે. સ્વા... ૪-૪-૫૬ થી
અહીં ર્ આગમનો નિષેધ થયો છે.
=
વય: શિતિ । રૂ-૪-૭૦
અર્થ:- ભાવ અને કર્મમાં વિધાન કરાએલાં શિક્ષ્ કાળનાં પ્રત્યયો ૫૨માં હોતે છતે સર્વ ધાતુથી જ્ય પ્રત્યય થાય છે.
વિવેચન :- (૧) શય્યતે ત્વયા = તારાવડે સુવાય છે. શક્ - સ્વપ્ને (૧૧૦૫) શી+તે - તિતસ્.... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
શી+ય+તે આ સૂત્રથી જ્ય પ્રત્યય.
शय्यते ડિતિ... ૪-૩-૧૦૫ થી ૌ નો ય્ આદેશ. શી ધાતુ અકર્મક હોવાથી ભાવે પ્રયોગ થયો છે.
(૨) યિતે : = (તારાવડે) સાદડી કરાય છે. સાધુનિકા ૩-૩-૨૧ માં કરેલી છે.
શિતીતિ વિમ્ ? વમૂવે = તે થયો.
મૂ+ ્ - પા-અતુસ્... ૩-૩-૧૨ થી ૬ પ્રત્યય.
ભૂખૂ+T - દિર્ધાતુ:... ૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્વિત્વ.
ઘૂમૂ+' - દ્વિતીય... ૪-૧-૪૨ થી ૬ નો વ્. વમૂ+TM - મૂત્વપો... ૪-૧-૭૦ થી પૂર્વનાં ૐનો અ. વમુદ્દે - ધાતો... ૨-૧-૫૦ થી ૪ નો બ્.
વમૂવે - મુવો... ૪-૨-૪૩ થી ૪ નો દીર્ઘ .
અહીં મૂ ધાતુથી ભાવે પ્રયોગમાં છુ પ્રત્યય થયો છે. તે પરોક્ષાનો (અશિત્ કાળનો) પ્રત્યય છે તેથી આ સૂત્રથી વન્ય પ્રત્યય થયો નથી. कर्त्तर्यनद्भ्यः शव् । ३-४-७१
।
અર્થઃ- કર્તરિ પ્રયોગમાં વિધાન કરાએલા શિક્ષ્ કાળના પ્રત્યયો પ૨માં હોતે છતે અત્તિ ધાતુઓને વર્જીને અન્ય ધાતુઓથી શત્ પ્રત્યય થાય છે. વિવેચન :- ભવતિ = તે થાય છે. સાધનિકા ૩-૩-૩ માં કરેલી છે.
ત્તરીતિ ઝિમ્ ? પન્યતે = (તેના વર્ડ) રંધાય છે. ડુપીંખ્- પાજે (૮૯૨)
