________________
૨૬૪
વૌવાર્ય+આવું - સમાનાનાં... ૧-૨-૧ થી અ+ઞ = ઞ દીર્ઘ
વૌવાર્યાં.
દાર શબ્દ એ ગુરુ ઉપાન્યવર્ણવાળો છે પરંતુ રૂઞ પ્રત્યય લાગતી વખતે બહુસ્વરવાળો નથી છતાં ખ્ પ્રત્યય લાગીને વૌવાર થયાં પછી બહુસ્વરવાળો શબ્દ બન્યો તેથી અખિઞન્તસ્ય... સૂત્રમાં આપેલાં વિશેષણને કારણે આ સૂત્રથી અન્યનો ધ્વ આદેશ થયો છે. ડુતોન: વૃદ્ધાપત્યે સ્ત્રી – ઝૌડુતોમ્યા = ઉડુલોમનું વૃદ્ધાપત્ય સ્ત્રી. ફુલોમન્ – વાદ્ઘતિથ્યો... ૬–૧–૩૨ થી o પ્રત્યય. અડુતોમ+ગ્ - નોવવસ્ય... ૭–૪-૬૧ થી અન્ય અન્ નો લોપ. ઝડુલો+ગ્ – વૃદ્ધિ:... ૭–૪–૧ થી આદિસ્વરની વૃદ્ધિ:
-
આ સૂત્રથી અન્યનો ધ્વ આદેશ.
-
औडुलोमि મૌડુતોમ્ય - આત્ ૨-૪–૧૮ થી આર્ પ્રત્યય. ઔડુતોમ્ય+આપ્ − સમાનાનાં... ૧-૨-૧ થી ગ+ = આ દીર્થ. ઔડુતોમ્યા. અહીં ફુલોમન્ બહુસ્વરવાળો શબ્દ છે પરંતુ ગ્ પ્રત્યય લાગતી વખતે ગુરૂ ઉપાન્યવાળો શબ્દ નથી છતાં ખ્ પ્રત્યય લાગ્યા પછી ઔડુતોમિ એ ગુરુઉપાત્ત્તવર્ણવાળો શબ્દ છે તેથી અભિનન્તસ્ય... સૂત્રમાં આપેલાં વિશેષણને કારણે આ સૂત્રથી અન્યનો ધ્વ આદેશ થયો છે.
-
બહુસ્વર – બેથી વધારે સ્વરવાળો શબ્દ.
ગુરુઉપાજ્ય – દીર્ઘ અથવા સંયુક્તાક્ષર ઉપાજ્યમાં હોય તેવો શબ્દ. અહીં ∞ માં ય પ્રત્યય છે ક્ ઇત્ છે ક્ ઇમ્ નું કોઈ ફળ નથી અન્ય ય થી જુદો પાડવા માટે વ્ય આદેશ કર્યો છે.
कुलाख्यानाम् २-४-७९
અર્થ :— જેના વડે કુલની પ્રસિદ્ધિ થાય તેવાં ઋષિ અર્થવાળા શબ્દને વર્જીને અન્ય વૃદ્ધાપત્યમાં વિધાન કરાયેલાં અદ્ અને ગ્ પ્રત્યયાન્ન નામનાં અન્ત્યવર્ણનો સ્ત્રીલિંગમાં ઘ્વ આદેશ થાય છે.
સૂત્રસમાસ : તમ્ આવ્યાયતે યામિ: તા:
ાવ્યા:, તાનામ્. (બહુ.)
