________________
सौपर्णेय + डी
-
સૌપળેય+ડી – સૌપળેથી.
-
ફળ્ પ્રત્યયાન્ત – ગૌ: રીવ્યુતિ – આક્ષિજી = પાસાવડે રમનારી સ્ત્રી. अक्ष તેનનિત... ૬-૪-૨ થી ર્ પ્રત્યય. બાકીની સાધનિકા સૌર્ષોથી પ્રમાણે થશે.
નન્ પ્રત્યયાન્ત - સ્ત્રીયા: અપત્ય સ્ત્રી – સ્ત્રી = સ્ત્રીનું સંતાન. નક્ પ્રત્યયાન્ત - પુંસઃ અપત્ય સ્ત્રી – પની પુરુષનું સંતાન. સ્ત્રી+નસ્, પુ+સ્નર્ આ બંનેમાં પ્રાવત:... ૬–૧–૨૫ થી અનુક્રમે નઝ્ અને સ્નગ્ પ્રત્યય થયો. બાકીની સાનિકા સૌર્ષોથી પ્રમાણે થશે. ત્િ પ્રત્યયાન્ત—નાનું ઉર્ધ્વ પ્રમાળ યસ્યા: સા – નાનુની = ઢીંચણ પ્રમાણ ઊંચાઈ વાળી સ્ત્રી.
जानु
વોર્ધ્વ... ૭–૧–૧૪૨ ર્ધ્વદ્ પ્રત્યય.
સ્ય... ૨૧૪–૮૬ થી ૭ ની પૂર્વના ઞ નો લોપ.
નાનુ+ર્ટ્ – આ સૂત્રથી ૐ પ્રત્યય. जानुदध्न+डी નાનુ+કી = ખાનુખી. અહીં ટ્ ઈવાળો પ્રત્યય છે. સૂત્રમાં 'થૅ' એ પ્રમાણે જણાવેલ હોવાથી ‘“નિનુત્રધારને સામાન્યસ્યગ્રહણમ્'' એ ન્યાયથી યળ, દ્યર્ અને યગ્ નું ગ્રહણ કરાય
અર્થ :
૨૨૦
અસ્ય... ૨-૪–૮૬ થી ડૌ ની પૂર્વનાં ઞ નો લોપ.
-
=
वयस्यनन्त्ये २-४ - २१
કાલકૃત શરીરની અવસ્થા તે વય. વયની અચરમ અવસ્થામાં વર્તતાં અકારાન્ત નામથી સ્ત્રીલિંગમાં ૐ પ્રત્યય થાય છે.
સૂત્રસમાસ :— 7 અન્ત્યમ્ – અનન્ત્યમ્, તસ્મિન્. (નર્. ત.)
-
વિવેચન :— મારી = કુંવારી કન્યા. મારી ઍકારાન્ત શબ્દને આ સૂત્રથી પ્રત્યય થયો. અને અસ્ય... ૨-૪–૮૬ થી ઞનો લોપ થવાથી મારી થયું. શિોરી = દસથી પંદર વર્ષની દિકરી. શિોર અકારાન્ત શબ્દને આ સૂત્રથી ી પ્રત્યય થયો અને ત્રસ્ય... ૨-૪–૮૬ થી જ્ઞ નો લોપ થવાથી ોિરી થયું.
