________________
૨૦૧
ऋ लृ - लं कृपोऽकृपीटादिषु । २-३-९९
અર્થ :- નૃપીયર્િ વિષયવાળાને વર્જીને વ્ ધાતુના ૠ નો ભૃ અને ર્ નો ત્ આદેશ થાય છે.
e:
સૂત્રસમાસ :- થ્રુ ર્ ૪ યો: સમાહાર: ૠ, તસ્ય (સમા. દ્રુ)
નૃથ હાથ તયો: સમાહાર – નૃતમ્ (સમા.&.)
પીર્ આવિ ચેષાન્તે – પીયદ્ય: - પીયય: – અપીયયઃ, તેવુ વિવેચન :- વત્તુતે – પ્ + = + તે
-
-
-
(બહુ.)
(ન. ત.)
આ સૂત્રથી ૠ નો જ઼ થયો.
.
q@H: - પ્ + h આ સૂત્રથી ૠ નો ૢ થયો.
પતે – પ્ + શવ્ + તે – નાભિનો... ૪-૩-૧ થી ૠ નો ગુણ અર્ આ સૂત્રથી ર્ નો ત્ થવાથી તે.
-
*
પ્ + શક્ + તે પતિ – કૃત્ + ળ[ + શવ્ + ત્તિ – સાનિકા સ્વતે પ્રમાણે. અપીલાવિષ્પિત્તિ વિમ્ ? પીટમ્ – અહીં કાર્િ નો વ્હીટ પ્રત્યય લાગ્યો છે. कृपाण અહીં કળાદ્દિ નો આળ પ્રત્યય લાગ્યો છે. પીટ વિગેરેનું આ સૂત્રમાં વર્જન કર્યું છે માટે આ સૂત્ર ન લાગ્યું.
-
•
૩પસર્નસ્થા-થી । ૨-૩-૨૦૦
અર્થ :- અય્ ધાતુ પરમાં હોય તો ઉપસર્ગમાં રહેલાં ર્ નો ત્ થાય છે. વિવેચન :- ાયતે – અવ્ = જવું. પ્ર + અય્ + તે. આ સૂત્રથી પ્ર નાર્ નો સ્ થયો.
-
નત્યપતે – પ્રતિ + અવ્ + તે. પ્રતિ ઉપસર્ગમાં ર્ છે તેનો સ્. થયો.
-
‘અવિ’·માં TM કારનો નિર્દેશ છે તે ગતિ અર્થવાળો અય્ ધાતુ લેવા માટે છે. ૠ- જી-લ ની અનુવૃત્તિ ચાલુ છે છતાં માત્ર ર્ નો વ્ થાય છે એટલો જ સંબંધ અહીં લીધો છે. સ્વાભાવિક રીતે જ જેમાં ર્ હોય તેવા ઉપસર્ગો લેવાના છે તેથી નિસ્, વ્રુક્ષ્ વગેરે ઉપસર્ગોનું અહીં ગ્રહણ નહીં થાય.
ग्रो यङि । २-३-१०१
અર્થ :- યક્ પ્રત્યય પર છતાં હૈં ધાતુના ર્ નો ત્ ધાય છે.
