________________
૮૯
પસ્ય = દ્વાન્તઃ (ન, તપુ.),
न पदान्तः = अपदान्तः,तस्मिन् = अपदान्ते. વિવેચન :- * આ સૂત્ર ૪૦ જગ્યાએ લાગે. મેં ૨૦થર્ ર્ + ૨૦ શુક્ર ૪૦
(૧) ચન્તા-મન +તા અહીં ગમ ધાતુનો મઅપદમાં રહેલો છે. અને તા એ છ વર્ગ છે. તેથી આ સૂત્રથી નિમિત્ત એવા તુ નો અંત્ય – વ્યંજન,” ની જગ્યાએ થયો. (૨)શતા શતા૪-૪-૯૮“દ્રિત સ્વરોડા:” થી લૂ નો આગમથયો,તેથી શન્કમતા ૪-૪-૩ર “સ્તાદ્ય
તોડગોરિ થી તા ની પૂર્વે ટુ નો આગમ શબ્દ ++તા. હવે આ સૂત્રથી લૂ એ અપદમાં રહેલો છે.તેથી એ વય યુ, વ્યંજન પર આવતાં નિમિત્ત એવા નો,અત્ય અક્ષર 3 વ્યંજન, ની જગ્યાએ થયો. (૩) પિતા = PQ + તા ૪-૪-૯૮ થી 4 નો આગમ:
જૂતા ૪-૪-૩ર થી તા ની પૂર્વે રજૂ હતા.હવે આ સૂત્રથી ત્ર એ અપદમાં રહેલો છે. તેથી પૂ એ વર્ગીય ઇટુ વ્યંજન પર આવતાં નિમિત્ત એવા પૂનો અંત્ય અક્ષર મ વ્યંજન,
– ની જગ્યાએ થયો. – ડાહભેદે = અહીં – એ અપદમાં છે. તેના પછી વગીય એવો
મદે પ્રત્યયનો મૂ છે,પણ છુટું નથી. માટે આ સૂત્રથી લૂ નો
નિમિત્ત એવા મેં નો અંત્ય મ ન થયો. - ગમ્મતે- અહીં એ અપદમાં છે. તેના પછી દુઃએવો ,
પ્રત્યય છે. તેથી આ સૂત્ર લાગુ પડતું નથી. મવાન્ રોતિ= અહીં – એ અપદમાં નથી, પણ સિ પ્રત્યય લાગવાથી પદ સંજ્ઞક છે. તેથી રોતિ માં છ એ છુટુ વ્યંજન પરમાં હોવા છતાં છ નો અંત્ય અક્ષર ની જગ્યાએ આ
સૂત્રથી થયો નહિં. * સૂત્રમાં “ના” બ.વ. કર્યું છે. તે વ્યાપ્તિ માટે છે. એટલે
