________________
. ૩૪
અર્થ :- * કાર અને કાર પર આવે છતે (પૂર્વમાં રહેલા) સમાન સ્વ
વિકલ્પ થાય છે. સમાસ: ઋથ પતયો સમાહારઃ કૃતિ ઝબૂત તમિત્ (સમા. .)
હાલ + ઋશ્ય અથવા વાલા + : = વાલિ ઋશ્ય: પક્ષે
વ ચ્ચે ' (૧-૨-૬) થી વાત વિવેચન:- ઉપરના સૂત્રમાં વહુવન વ્યત્યર્થમ્ = બહુવચન વ્યાપ્તિ માટે છે
એમ કહ્યું તેથી પરમવિધિત્વ પ્રથમં દ્વસ્વો મવતિ એટલે કે પર સૂત્રનો બાધ કરીને આ સૂત્ર પહેલું લાગે. જો બહુ વ. ન કર્યું હોત તો સ્પર્વે પરમ' એ ન્યાયથી વર્ચ, (૧-૨-૬) સૂત્ર પર હોવાથી પહેલાં લાગી જાય અને (૧-૨-૬) એ સૂત્ર વિકલ્પ સૂત્ર નહીં હોવાથી આ સૂત્ર તો લાગત જ નહીં. જેથી વઝિશ્ય વગરે ઈષ્ટ પ્રયોગો થઈ શકત નહીં. તેથી બહુવચનની શકિતથી પર સૂત્રનો બાધ કરીને આ સૂત્ર પહેલાં લાગ્યું. થી વાર્તઝશ્ય વગેરે પ્રયોગો સિદ્ધ થયાં. અને વિકલ્પ પક્ષમાં પ્રવચ્ચેડ' (૧-૨-૬) સૂત્ર પણ લાગી શકયું. પ્રશ્ન : સમાન સ્વરો ૧૦ છે. તેમાં પાંચ તો હસ્વ છે. તેની પછી » કાર અને નૃ કાર આવે તો શું કરવું? જવાબ: હૃસ્વસ્યા હલ્વ: = હૃસ્વ નો પણ હસ્વ કરવાથી, ફરીથી બીજા કોઈ સૂત્રથી સંધિ ન થાય. તે સ્વરૂપ કાયમ રહે. આ સૂત્ર ૨૦ રીતે કાર્ય કરે છે ૧૦ સમાન સ્વર પછી ઋ આવે અને
૧૦ સમાન સ્વર પછી ત્રુ આવવાથી કુલ ૨૦. સૂત્ર :
મૃત -શ્વ વા (૧-૨-૩) અર્થ : ત્રુ નો પર રહેલા અને નૃ ની સાથે અનુક્રમે વિજાતીય અને
વિજાતીય વ્યં વિકલ્પ થાય છે. સમાસ રુથ વૃય તિવૃ(ઈત. દ્ર.),શ્વસ્ત્ર થ ડ્રતિ કૃતાભ્યામ્ (ઇત. .)
આ સૂત્ર બે રીતે સંધિ કરે છે. (૧) + ઝ = ૨ (૨) તૃ + 7 = બુ
